یاد گرفتن چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی چندان مشکل نیست. چرا که مشترکات زبانی میان فارسی و عربی در این زمینه بسیار است. در این نوشته از مجله فرادرس قصد داریم بفهمیم چهار عمل اصلی ریاضی، یعنی «جمع، تفریق، ضرب و تقسیم» در زبان عربی به چه شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از توضیح درباره هر یک از آنها درباره مبحث اعداد در عربی صحبت می‌کنیم تا در درک مثال‌های موجود در متن به مشکل برنخوریم. در انتهای متن نیز تمرین‌های مربوط به این مبحث قرار دارد که به کمک آنها می‌فهمیم چه میزان از این مطلب را فهمیده و درک کرده‌ایم.
منظور از چهار عمل اصلی ریاضی چیست؟
پس از آنکه انسان‌ها توانستند به اعداد و منطق میان آنها دست پیدا کنند، نوبت به مبحث «حساب» در ریاضی رسید تا آنها را در تمدن یک قدم جلوتر ببرد. نخستین عمل اصلی ریاضی «جمع» است. با استفاده از آن می‌توانیم اعداد جمع بزنیم و از چند عدد تنها به یک عدد در مقیاس بزرگ‌تر برسیم.
در مقابل جمع عمل «تفریق» قرار می‌گیرد. در این عمل اصلی ریاضی، به دنبال ایجاد عددی بزرگ‌تری نیستیم بلکه می‌خواهیم عدد بزرگ‌تر را شکسته، مقدار مشخصی از آن کم کنیم تا به عددی کوچکتر برسیم.
با استفاده از عمل «ضرب» کار جمع بستن‌های چندگانه راحت شد. یعنی به جای آنکه دسته‌های چندتایی را یکی یکی بشماریم، آنها را با منطق ضرب در هم آمیخته و به عددی مشخص دست پیدا می‌کنیم. نقطه مقابل این عمل هم «تقسیم» نام دارد. یعنی با استفاده از تقسیم می‌توانیم درهم‌آمیختگی مقادیر مشخص را کم کرده و به تعداد دسته‌های مجزا تقسیم کنیم.
زبان ریاضی یک زبان بین‌المللی است که در هر جای دنیا به شکل یکسان به کار می‌رود و تغییری در روند استفاده از چهار عمل اصلی بر حسب کشورها ایجاد نمی‌شود. اگرچه نام این اعمال اصلی در زبان فارسی همگی ریشه در زبان عربی دارد، اما در خود زبان عربی از عناوین دیگری برای صحبت درباره آنها استفاده می‌شود. این کلمات عبارتند از «الجمع، الطرح، الضرب و القسمة».
قبل از آنکه بخواهیم به سراغ این کلمات و اصطلاحات مرتبط با آنها برویم، لازم است درباره اعداد اصلی در عربی و قواعد آنها کمی بیشتر بدانیم. در این صورت فهمیدن بیان چهار عملی اصلی به زبان عربی برای ما آسان‌تر می‌شود.
اعداد در عربی و قواعد مربوط به آن
بحث اعداد در عربی، یکی از بخش‌های چالش‌برانگیز این زبان برای آنهایی است که می‌خواهند آن را یاد بگیرند. در عربی مثل فارسی، عددها به دو دسته «اصلی» و «ترتیبی» تقسیم می‌شوند. تفاوت میان دو زبان وقتی برجسته می‌شود که بخواهیم «معدود» آنها را به کار ببریم. به کار بردن «معدود» در زبان فارسی راحت است و تابع هیچ قاعده‌ای نیست. اما قواعد معدود در عربی، همان قسمتی از زبان است که باید آن را با تکرار و تمرین یاد گرفت و تا آخر عمر آن را مرور کرد.
برای آنکه بررسی معدود در این نوشته راحت باشد، آن را به دسته‌های چندگانه تقسیم می‌کنیم. دسته اول مربوط به معدود اعداد «یک و دو» است. برای معدود «سه تا ده» باید از قواعد دیگری استفاده کنیم که آن را هم به شکل جداگانه و همراه با مثال بررسی خواهیم کرد. «یازده تا ۲۰» سومین دسته‌ای است که قواعد معدودش را بررسی می‌کنیم. دسته آخر قواعد مرتبط با معدود «بیست تا ۱۰۰» است. برای واحدهای شمارش «هزار، میلیون و میلیارد» نیز با مثال نشان می‌دهیم که چطور باید معدود آنها را به کار ببریم.
قواعد اعداد اصلی یک و دو در عربی
اعدا اصلی یک و دو در زبان عربی برای معدود خودشان صفت به حساب می‌آیند. به همین خاطر بعد از معدود به کار می‌روند. در عین حال قواعد مربوط به آنها باید همانند موصوف و صفت در زبان عربی باشد. یعنی از نظر اعراب و جنسیت با هم یکسان باشند. در کادر زیر نحوه استفاده از عدد یک «واحد – واحدة» و دو «إثنان و إثنتان – إثنین و إثنتین» را همراه با معدود مشاهده می‌کنید.
واحد – واحدة
کتابٌ واحد
محفظةٌ واحدة
إثنان – إثنتان (اعراب مرفوع)
طالبان إثنان
طالبَتان إثنتان
إثنین – إثنتین
طالبَینِ إثنین
طالبتینِ إثنتین
نکته: به کار بردن این ترکیب عدد و معدودی برای «واحد و إثنان» تنها زمانی به کار می‌رود که بخواهیم بر عدد «تاکید» کنیم. در غیر این صورت می‌توانیم به جای واحد از شکل نکره کلمه و برای إثنان از شکل مثنای آن استفاده کنیم. مانند مثال زیر:
کتابٌ – محفظةٌ
طالبان – طالبتین
با توجه به این تفاسیر مهم‌ترین کاربرد اعداد «واحد و إثنان» در شمارش به زبان عربی است. در ادامه توضیح مختصر قواعد عدد و معدود سه تا ده عربی یعنی «ثلاثة إلی عشرة» را همراه با مثال می‌خوانید.
قواعد اعداد اصلی سه تا ده در عربی
پیش از پرداختن به معدود مربوط به این بازه اعداد، بهتر است به جدول زیر که عنوان آنها به زبان عربی همراه با مثال آنها آمده توجه کنید.
| جدول اعداد اصلی سه تا ده عربی | |
| عدد | حروف |
| ۳ | ثلاثة |
| ۴ | أربعة |
| ۵ | خمسة |
| ۶ | ستة |
| ۷ | سبعة |
| ۸ | ثمانیة |
| ۹ | تسعة |
| ۱۰ | عشرة |
بر خلاف یک و دو، اعداد سه تا ده عربی قبل از معدود خود به کار می‌روند. از این رو می‌توان گفت که ترکیب آنها با معدودشان یک ترکیب اضافی عربی است. با این تفاوت که مضاف‌الیه این عددها باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند که به طور خلاصه عبارتند از:
- معدود باید جمع باشد.
- اعراب معدود سه تا ده همواره «مجرور» است.
- معدود سه تا ده عربی همیشه به شکل «نکره» به کار می‌رود.
- جنسیت عدد و معدود سه تا ده عربی باید بالعکس باشد. یعنی برای معدود مذکر باید از شکل عدد مونث و برای معدود مونث باید از شکل عدد مذکر استفاده کنیم.
عدد چهار مهم‌ترین بخش مربوط به اعداد «ثلاثة إلی عشرة» است که باید هنگام به کار بردن آنها دقت کنیم. برای درک بهتر به مثال‌های زیر توجه کنید.
غرستُ ثلاث شجرات.
سه تا درخت کاشتم.
در این مثال چون مفرد درخت «شجرة» یک کلمه مونث است، از شکل مذکر عدد سه یعنی «ثلاث» استفاده کرده‌ایم. بعد معدود را به شکل جمع و نکره به کار برده‌ایم.
أكلتُ أربع تفاحات.
چهار تا سیب خوردم.
«تفاحة» یک کلمه مونث است که به شکل «تفاحات» جمع بسته شده، از این رو از شکل مذکر عدد چهار یعنی «أربع» استفاده شده است.
اشتريتُ خمسة أقلام.
پنج قلم خریدم.
«قلم» یک کلمه مذکر است که به شکل «أقلام» جمع بسته می‌شود. در نتیجه پیش از آن «خمسة» به کار رفته‌است.
رأيتُ تسعَ حدائق.
نه تا باغ دیدم.
مفرد «حدائق» کلمه مونث «حدیقة» است به همین خاطر شکل مذکر عدد نه «تسعَ» استفاده شده است.
في المسجد عشرةُ أعمدة.
در مسجد ده ستون وجود دارد.
«أعمدة» جمع مکسر کلمه «عمود» در زبان عربی است. دلیل استفاده از شکل مونث «عشرة» نیز مذکر بودن شکل مفرد معدود است.
نکته: معیار مذکر یا مونث بودن معدود، شکل مفرد کلمه است. یعنی در صورتی که شکل جمع آن «ة» داشته باشد، اما مفرد آن مذکر باشد، باید بر اساس شکل مفرد تصمیم گرفته و از عدد مونث سه تا ده عربی استفاده کنیم.
برای عدد هشت یا «ثمانیة» در زبان عربی ممکن است از قواعد خاصی پیروی شود. این قواعد مربوط به موقعیت‌های خاصی است که خلاصه آن را در ادامه می‌خوانید.
- اگر عدد هشت مضاف واقع شود، حرف «ی» آن باقی مانند، مانند مثال زیر:
جاءَ ثمانیة طلابٍ.
هشت دانش‌آموز پسر آمدند.
جاءت ثماني طالباتٍ.
هشت دانش‌آموز دختر آمدند.
- اگر عدد هشت مضاف واقع نشود و «غیر مضاف» و معدود آن مذکر باشد، باز هم حرف «ی» در عدد آن باقی می‌ماند، مانند مثال زیر:
نجح من الطلاب ثمانیةٌ.
از دانش‌آموزها فقط هشت نفر قبول شدند.
- اگر عدد هشت مضاف واقع نشود و «غیر مضاف» و معدود آن مونث باشد، در حالت «منصوب» حرف «ی» در آن باقی می‌ماند اما در حالت «مرفوع و مجرور» حذف می‌شود، مانند مثال زیر:
رأیتُ من الطالبات ثمانیاً.
از دانش‌آموزها هشت نفر را دیدم.
جاءت من الطالبات ثمانٍ.
هشت نفر از دانش‌آموزها آمدند.
مررتُ بثمان.
از هشت نفر عبور کردم.
قواعد اعداد اصلی یازده تا نوزده در عربی
اعداد ۱۳ تا ۱۹ در زبان عربی را با عنوان «اعداد مرکب» معرفی می‌کنند. دلیل نام‌گذاری این است که از ترکیب دو عدد اصلی مفرد ساخته شده است. قواعد معدود مربوط به آنها نیز مشخص است و هنگام به کار بردن آنها باید دقت کنیم.
اعداد یازده و دوازده عربی یعنی «أحد عشر و إثنا عشر» همراه با معدود خودشان یک ترکیب وصفی می‌سازند. یعنی جنسیت آنها باید با هم هماهنگ باشد. معدود آنها باید به صورت «مفرد، نکره و منصوب» به کار برود. برای درک بهتر می‌توانید به مثال‌های زیر توجه کنید.
أحد عشر طالباً
إحدی عشرة طالبةً
إثنا عشر طالبا
إثنتا عشرة طالبةً
برای توضیح قواعد عدد و معدود ۱۳ تا ۱۹ خوب است اول به جدول زیر توجه کنیم.
| جدول شکل حروف اعداد سیزده تا نوزده عربی | |
| مذکر | مونث |
| ثلاث عشرة |
ثلاثة عشر |
| أربع عشرة |
أربعة عشر |
| خمس عشرة |
خمسة عشر |
| ست عشرة |
ستة عشر |
| سبع عشرة |
سبعة عشر |
| ثمانی عشرة |
ثماینة عشر |
| تسع عشرة |
تسعة عشر |
نسبت به مذکر یا مونث بودن، ترکیب این اعداد متضاد یکدیگر است. یعنی در صورتی که قسمت اول یا یکان را عدد «مذکر» تشکیل داده باشد، برای قسمت دوم باید از شکل مونث عدد ۱۰ یعنی «عشرة» استفاده کنیم. در مقابل، هرگاه یکان، شکل مونث اعداد مفرد باشد، برای قسمت دوم باید از شکل مذکر «عشر» استفاده کنیم.
نکته: معدود اعداد مرکب به شکل «مفرد و منصوب» به کار می‌روند. اما در انتخاب نوع عدد مرکب باید دقت کامل را به کار ببریم.
در صورتی که معدود «مذکر» باشد، قسمت اول عدد مرکب، مونث و قسمت دوم آن باید مذکر باشد. یعنی برای معدود با جنسیت مذکر باید از عدد مرکبی استفاده کنیم که جنسیت یکان آن مخالف معدود و «مونث» و جنسیت دهگان آن هماهنگ و «مذکر» باشد. در مقابل، وقتی معدود «مونث» باشد باید به شیوه عکس آن عمل کنیم. یعنی عدد مرکبی را انتخاب می‌کنیم که یکانش «مذکر» و دهگانش «مونث» باشد. برای درک بهتر می‌توانید به مثال‌های زیر دقت کنید.
أحد عشرَ لاعبا.
یازده بازیکن.
رأيتُ إحدى عشرةَ مواطنةً.
یازده شهروند زن را دیدم.
صعد اثنا عشرَ رجلا.
دوازده مرد (از پله‌ها) بالا رفتند.
خمسةَ عشرَ رجلا ماتوا بسبب صندوق.
پانزده مرد به خاطر یک جعبه جان خود را از دست دادند.
حصدتُ ثلاثةَ عشرَ طنًّا من القمحِ.
سیزده تن گندم برداشت کردم.
كتبَ أحمدٌ اثنتي عشرةَ قصيدةً.
احمد دوازده قصیره سروده است.
أَرْبَعَةُ عَشَرْ کِتاباً
أَربَعُ عَشْرَةَ مِنضَدَةً
سِتَّةُ عَشَرْ کِتاباً
سِتْ عَشْرَةَ مِنضَدَةً
ثَمانِیة عَشَرْ کِتاباً
ثَماني عَشْرَةَ مِنضَدَةً
تِسْعَةْ عَشَرْ طالِباً
تِسْعَ عَشْرَةَ طالِبةً
قواعد اعداد عقود در عربی
در زبان عربی به اعداد «بیست، سی، چهل، پنجاه، …، نود» اعداد عقود می‌گویند. این عددها به تنهایی دارای قواعد مخصوص به خود هستند. به طور کلی، اعداد عقود معرب هستند و به شکل جمع مذکر سالم به کار می‌روند، اما در شرایطی که نیاز باشد به شکل منصوب یا مجرور نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بر همین اساس اعداد عقود را می‌توان به دو شکل نوشت که در جدول زیر انواع آن را مشاهده می‌کنید.
| جدول اعداد عقود در زبان عربی | |
| در حالت مرفوع | در حالت منصوب و مجرور |
| عشرون |
عشرین |
| ثلاثون |
ثلاثین |
| اربعون |
اربعین |
| خمسون |
خمسین |
| ستون |
ستین |
| سبعون |
سبعین |
| ثمانون |
ثمانین |
| تسعون |
تسعین |
معدود برای اعداد عقود به شکل «مفرد و منصوب» به کار می‌رود که نقش «تمییز» را برای این اعداد بازی می‌کند. برای درک بهتر می‌توانید به مثال‌های زیر توجه کنید.
نجح عشرون طالباً.
بیست دانش‌آموز/ دانشجوی پسر موفق شدند.
***
نجحتْ عشرون طالبةً.
بیست دانش‌آموز/ دانشجوی دختر موفق شدند.
(نقش عدد «عشرون» در این مثال‌ها فاعل است، به همین خاطر به شکل مرفوعی به کار رفته است.)
رأيتُ ثلاثين رجلاً.
سی نفر مرد را دیدم.
***
رأیتُ ثلاثين امرأةً.
سی نفر زن را دیدم.
(عدد «ثلاثین» به دلیل مفعول واقع شدن به شکل منصوبی و با «ی» به کار رفته است.)
نظرتُ إلی خمسين طالباً.
به پنجاه دانش‌آموز/ دانشجوی پسر نگاه کردم.
***
نظرتُ إلی خمسين طالبةً.
به پنجاه دانش‌آموز/ دانشجوی پسر نگاه کردم.
(عدد «خمسین» بعد از حرف جر آمده و مجرور شده به همین خاطر از شکل مجرور شده آن در جمله استفاده کرده‌ایم.)
قواعد اعداد معطوف بر عقود در زبان عربی
برای اعداد «۲۱ تا ۹۹» در زبان عربی باید به دو نکته توجه داشته باشیم. جنسیت عدد مفرد همراه با اعداد عقود، بر اساس قواعد اعداد مفرد «۱ تا ۱۰» تعیین می‌شود. یعنی برای اعدادی مثل بیست و یک یا سی و دو، جنسیت بخش عدد مفرد باید با معدود هماهنگ باشد. اما از ۲۳ تا ۲۹ یا از ۸۳ تا ۸۹ باید دقت کنیم که جنسیت عدد مفرد باید عکس معدود باشد. یعنی برای معدود مونث از عدد مفرد مذکر، و برای معدود مذکر از عدد مفرد مونث استفاده می‌کنیم.
در حالت کلی نیز معدود این عددها به شکل «مفرد و منصوب» و در نقش «تمییز» این اعداد در جمله ظاهر می‌شوند. برای درک بهتر می‌توانید به جدول زیر و نحوه به کار رفتن این اعداد با معدود مذکر و مونث دقت کنید.
| جدول اعداد ترکیبی معطوف بر عقود همراه با معدود مذکر و مونث | |
| معدود مذکر | معدود مونث |
| واحد و عشرون طالبا |
واحدة و عشرون طالبة |
| إثنان و عشرون طالبا |
إثنتان و عشرون طالبة |
| ثلاثة و عشرون طالبا |
ثلاث و عشرون طالبة |
| اربعة و عشرون طالبا |
اربع و عشرون طالبة |
| خمسة و عشرون طالبا |
خمس و عشرون طالبة |
| ستة و عشرون طالبا |
ست و عشرون طالبة |
| سبعة و عشرون طالبا |
سبع و عشرون طالبة |
| ثمانیة و عشرون طالبا |
ثماني و عشرون طالبة |
| تسعة و عشرون طالبا |
تسع و عشرون طالبة |
| ثلاثون طالبا |
ثلاثون طالبة |
برای درک بهتر می‌توانید به مثال‌های زیر توجه کنید.
جاء واحدٌ و عشرونَ رجلا.
دوازه مرد آمدند.
تکلَّمتُ مع ست و سبعین طالبةً.
با هفتاد و شش دانش‌آموز دختر صحبت کردم.
نجح اثنان و أربعونَ طالبا.
چهل و دو دانش‌آموز پسر موفق شدند.
رأيتُ خمسةً وسبعينَ طائرا.
هفتاد و پنج پرنده را دیدم.
قواعد عدد و معدود صد و هزار در عربی
استفاده از عنوان «مئة (صد)» و «ألْفْ (هزار)» برای مذکر و مونث به شکل یکسان به کار می‌رود و تغییری در آنها ایجاد نمی‌شود. معدود آنها «مفرد و مجرور» است و خود لفظ «مئة و ألف» با توجه به جایگاه‌شان در جمله اعراب می‌پذیرند. برای درک بهتر می‌توانید به مثال‌های زیر توجه کنید.
في الحديقة ألفُ زائرٍ.
در باغ هزار گردشگر حضور دارد.
عندي مائةُ كتابٍ.
من صد تا کتاب دارم.
في الملعب ألفُ مشجعٍ.
در ورزشگاه هزار تماشاچی وجود دارد.
في الصندوق مئةُ قلمٍ.
در جعبه صد مداد وجود دارد.
مثال کاربرد عدد و معدود در جملات عربی
برای فهم بهتر مبحث اعداد در عربی می‌توانید به جملاتی که در ادامه آمده توجه کنید.
تُضِّمُ هذه السلسلة خمسَ عشرةَ حلقةً، وفيها ثلاثون صورةً.
این مجموعه شامل پانزده قسمت و سی تصویر می‌شود.
اشتريتُ مئة كتابٍ بألف درهمٍ.
صد تا کتاب را به قیمت هزار درهم خریدم.
أطلقت المدفعية إحدى وعشرين طلقةً.
توپخانه بیست و یک تیر شلیک کرد.
سَخَّرَهَا عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيَالٍ وَثَمَانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومًا. (آیه قرآن)
که آن باد تند را خدا هفت شب و روز پی در پی بر آنها مسلط کرد.
في هذا الكتاب ثمانون مادة موزعة على عشرين فصلاً.
این کتاب شامل هشتاد مقاله است که در بیست فصل گنجانده شده است.
هذه مئة ريال و هذه مئة أوقية، وعندي ألف درهم وألف أوقية.
این صد ریال و این هزار اوقیه (واحد پول موریتانی) است و من هزار درهم و هزار اوقیه دارم.
اصطلاحات مربوط به چهار عمل اصلی ریاضی به عربی
علم «حساب» شاخه‌ای از علم ریاضی است که مفاهیم انتزاعی را با اصطلاحات مرتبط با کمیت برای ما قابل فهم می‌کند. در این بخش از علم ریاضی «عدد» حرف اول را می‌زند. در مطالب پیشین درباره قواعد عدد و معدود در زبان عربی صحبت کردیم. حالا نوبت به شناخت و فهمیدن اصطلاحات مرتبط با عملیات مختلف ریاضی رسیده است. برای درک بهتر مبحث چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی بهتر است به جدول زیر که در آن عناوین عملیات ابتدایی در علم حساب به عربی آمده است توجه کنید.
| جدول مربوط به اصطلاحات چهار عمل اصلی ریاضی در عربی | |
| عربی | فارسی |
| جَمْع |
جمع |
| طَرْح |
منها – تفریق |
| ضَرْب |
ضرب |
| قِسْمة |
تقسیم |
| يجمع أو يضيف |
جمع بستن یا اضافه کردن |
| يطرح |
منها کردن یا تفریق کردن |
| يضرب (عدداً بآخر) |
عددی را در عددی دیگر ضرب کردن |
| يقسم (عدداً على آخر) |
عددی را بر عددی دیگر تقسیم کردن |
| حساب |
محاسبه کردن |
| المجموع أو الحاصل |
حاصل جمع، نتیجه، مساوی |
| یعد |
شمردن |
| کسر |
کسر |
| عدد زوجي |
عدد زوج |
| عدد فردي |
عدد فرد |
| عدد صحیح |
عدد صحیح |
| عدد عشري |
عدد اعشاری |
در ادامه می‌توانید مثال‌هایی را بخوانید که نشان می‌دهد چگونه می‌توان از این اصطلاحات در جمله‌های عربی استفاده کرد.
۲ + ۳ = ۵
إثنان زائد ثلاثة تساوی خمسه.
دو به اضافه سه مساوی پنج می‌شود.
۲ × ۳ = ۶
إثنان ضرب ثلاثة حاصل ضربهما ستة.
حاصل ضرب دو در سه مساوی شش می‌شود.
۷ – ۵ = ۲
سبعة ناقص خمسة حاصل طرحهما أثنان.
حاصل تفریق هفت منهای پنج (برابر با) دو می‌شود.
۵ ≠ ۴
أربعة لا تساوی خمسة.
چهار با پنج مساوی یا برابر نیست.
۵ > ۴
خمسة أکبر من أربعة.
پنج از چهار بزرگ‌تر است.
اصطلاحات مرتبط با انواع عدد در ریاضی
در ادامه جدولی را مشاهده می‌کنید که در آن برخی اصطلاحات ریاضی آمده که در رابطه با اعداد مورد استفاده می‌گیرد. برای درک بهتر چهار عملی اصلی ریاضی در زبان عربی می‌توانید به موارد موجود در این جدول توجه کنید.
| جدول اصطلاحات مرتبط با اعداد عربی | |
| عربی | فارسی |
| عدد صحیح |
عدد صحیح |
| عدد أولی |
عدد اول |
| عشري |
اعشار |
| فاصلة عشریة |
علامت اعشار |
| بالمئة |
درصد |
| نسبة مئویة |
نسبت درصدی |
| مسالة |
مساله |
| حل |
راه حل |
| صیغة |
فرمول |
| رسم بیانی |
نمودار |
| متوسط |
میانگین |
| ارتباط |
همبستگی با وابستگی |
اصطلاحات مرتبط با هندسه و اشکال هندسی در زبان عربی
در جدول اصطلاحات مربوط به علم هندسه و نام اشکال هندسی به تفکیک آمده است که مشاهده می‌کنید.
| اصطلاحات عربی علم هندسه و اشکال هندسی | |
| عربی | فارسی |
| أبعاد |
اندازه |
| مساحة |
مساحت |
| محيط الدائرة |
محیط دایره |
| قُطر |
قطر |
| نصف قطر الدائرة |
شعاع دایره |
| طول |
طول |
| ارتفاع |
ارتفاع |
| عَرض |
عرض |
| محيط |
محیط |
| زاوية |
زاویه |
| زاوية قائمة |
زاویه |
| موازي |
زاویه ۹۰ درجه |
| دائرة |
دایره |
| مثلث |
مثلث |
| مربع |
مربع |
| مستطيل |
مستطیل |
| مخمّس |
پنج ضلعی |
| مسدّس |
شش ضلعی |
| مثمن |
هشت ضلعی |
| بيضوي |
بیضي |
| المضلع |
چند ضلعی |
| مخروط |
مخروط |
| مكعب |
مکعب |
| أسطوانة |
استوانه |
| هرم |
هرم |
| زاویة ذات قیاس محدد |
زاویه با اندازه مشخص |
| زاوية بين شعاعين |
زاویه |
| زاوية كروية |
زاویه منحنی |
| نصف الدائرة |
نیم‌دایره |
| متوازي |
موازی |
اصطلاحات مرتبط با کسر و اعداد اعشاری در عربی
با استفاده از جدول زیر می‌توانیم بفهمیم که هنگام مواجه به اعداد کسری و اعشاری در عربی چطور باید آنها را بخوانیم و به عبارتی دیگر، به زبان عربی شرح بدهیم. در ادامه مبحث چهار عمل اصلی ریاضی به زبان عربی خوب است به مفاهیم موجود در این جدول توجه کنید.
| جدول اصطلاحات مرتبط با کسر و اعداد اعشاری در عربی |
||
| عربی | حروف | عدد |
| نصف |
یک دوم | |
| ثلث |
یک سوم | |
| ربع |
یک چهارم | |
| خمس |
یک پنجم | |
| سدس |
یک ششم | |
| ثُلثان |
دو سوم | |
| ثلاثة أرباع |
سه چهارم | |
| ثُمن |
یک هشتم | |
| عُشر |
یک دهم | |
| واحد بالمئة |
یک صدم | |
| واحد و ربع |
یک و یک چهارم | |
| واحد و نصف |
یک و نیم یا یک و یک دوم | |
| واحد و ثلاثة أرباع |
یک و سه چهارم | |
| اثنان و ربع |
دو و یک چهارم | |
| اثنان و نصف |
دو و نیم یا دو و یک دوم | |
| اثنان و ثلاثة أرباع |
دو و سه چهارم | |
| ثلاثة و ربع |
سه و یک چهارم | |
| ثلاثة و نصف |
سه و نیم یا سه و یک دوم | |
| ثلاثة و ثلاثة أرباع |
سه و سه چهارم | |
مثال‌های مربوط به اصطلاحات ریاضی در عربی
در ادامه جملاتی را می‌خوانید که در آنها کلمات و اصطلاحاتی که در جدول‌های بالا آمده، به کار رفته است. در ادامه مبحث چهار عمل اصلی ریاضی به زبان عربی و برای درک بهتر نحوه به کار بردن آنها خوب است به این مثال‌ها توجه کنید.
یشرح أستا‌ذ الریاضیات الدرس.
استاد ریاضیات درس را توضیح می‌دهد.
أرسِمْ خطاً مستقیماً.
یک خط راست بکش.
ما هو قطر هذه الدائرة؟
قطر این دایره چقدر است؟
هذا الرسم مثلثٌ.
این شکل یک مثلث است.
احسِبْ مجموع هذه العملیة.
مجموعه این عملیات ریاضی را محاسبه کنید.
ما هو طول هذا الخط؟
اندازه طول این خط چقدر است؟
عرض هذا المربع هو ۱۰ سنتیمتر.
اندازه ضلع این مثل ۱۰ سانتیمتر است.
سوالات متداول درباره چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی
در این بخش به برخی سوالات پرتکرار مرتبط با مبحث چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی ی به اختصار پاسخ می‌دهیم.
منظور از چهار عمل اصلی ریاضی در عربی چیست؟
منظور از چهار عمل اصلی ریاضی همان «جمع، تفریق، ضرب و تقسیم» است که در زبان عربی با عنوان «الجمع، الطرح، الضرب و القسمة» شناخته می‌شود.
برای کدام عدد عربی باید از معدود با جنسیت مخالف استفاده کنیم؟
برای اعداد سه تا ده عربی باید از معدود طوری استفاده کنیم که جنسیت‌شان مخالف یکدیگر باشد. مثلا اگر جنسیت معدود در حالت مفرد مونث است باید از عدد در حالت مذکر آن استفاده کنیم و بالعکس.
تمرین مربوط به چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی
برای ارزیابی عملکرد خود در رابطه با «چهار عمل اصلی ریاضی به زبان عربی»، می‌توانید از تمرین‌هایی که در ادامه در اختیار شما قرار گرفته است استفاده کنید. تمرین شامل ۱۰ سوال است و پس از پاسخ دادن به تمامی پرسش‌ها می‌توانید به استفاده از گزینه «جواب» پاسخ درست را ببینید و آن را با جواب خودتان مقایسه کنید. با این کار می‌توانید به نقاط قوت و ضعف خود در رابطه با موضوع چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی پی ببرید.
جواب سوالات ریاضی را که به زبان عربی نوشته شده، به شکل اعداد عربی بنویسید.
سوال ۱: إثنان ضرب ثلاثة حاصل ضربهما…
سوال ۲: إثنان زائد ثلاثة تساوی…
سوال ۳: سبعة ناقص خمسة حاصل طرحهما…؟
سوال ۴: ستة ناقص ثلاثة حاصل طرحهما…؟
سوال ۵: سبعة زائد ثلاثة تساوی…؟
سوال ۶: أربعة ضرب أربعة حاصل ضربهما…؟
سوال ۷: خمسة و عشرون ناقص أربعة عشر حاصل طرحهما…؟
سوال ۸: أربعة و ستون زائد خمسة و عشرون تساوی…؟
سوال ۹: أثنی عشر ضرب ثلاثة حاصل ضربهما…؟
سوال ۱۰: خمسون ناقص ثمانیة و أربعون حاصل طرحهما…؟
جمع‌بندی
در این نوشته از مجله فرادرس درباره چهار عمل اصلی ریاضی در زبان عربی مطالبی آموختیم. ابتدا شمارش اعداد را به عربی یاد گرفتیم و بعد از آن به سراغ قواعد مربوط به معدود در زبان عربی رفتیم. برای فهم راحت‌تر، مبحث معدود را در دسته‌بندی‌های جداگانه بررسی کردیم تا ببینیم با هر عدد باید از معدود به چه شکلی استفاده کرد. در ادمه آن درباره چهار عمل اصلی در زبان ریاضی صحبت کردیم و سایر اصطلاحات مرتبط با علم حساب و هندسه را همراه با مثال آنها مطالعه کردیم.
source