در شماره پیشین به انواع بیماری های ویروسی در مادر شیرده پرداختیم. در این مقاله، در ادامه موضوع شیردهی در شرایط خاص مادر، درباره برخی بیماری های مزمن سخن خواهیم گفت.

بیماری های قلبی عروقی

مطالعات جدید نشان داده اند که شیردهی به سلامت قلب مادران سالم و بهبود وضعیت مادرانی ک مشکلات قلبی عروقی دارند کمک می کند. می دانیم که دیابت، کلسترول بالا، فشار خون بالا، و افزایش وزن از عوامل خطرساز برای بیماریهای عروق قلب هستند و شیردهی خطر ابتلا به همه این موارد را کاهش میدهد. احتمالا هورمونهای موثر در شیردهی همچون اکسی توسین با شل کردن رگهای خونی در این کار دخالت دارند. هورمون پرولاکتین نیز با ایجاد آرامش در مادر شیرده، در کاهش مشکلات بیماران قلبی عروقی موثر است.

سیستیک فایبروسیس

بیماری CF یک بیماری مادرزادی است که عمدتا دستگاه های گوارش و تنفس ولی سایر دستگاه ها را هم درگیر می کند. شدت بیماری از بسیار خفیف که تنها با تست آزمایشگاهی شناسایی میشوند تا موارد شدید با مشکلات جدی گوارشی با کاهش زیاد وزن و عوارض شدید تنفسی متغیر است.

شیر مادران مبتلا طبیعی است و شیرخواران رشد مطلوب دارند اما مادر باید قبل و طی بارداری و پس از بارداری وضعیت تغذیه خود را دقیقا زیر نظر پزشک کنترول نماید. اگر مادری نمی تواند از کاهش وزن خود جلوگیری کند و سلامت وی با مشکل مواجه است و از سوی دیگر شیرخوار هم به خوبی وزن نمی گیرد نباید شیردهی را به وی پیشنهاد کرد ولی مادران با وزن خوب و CF کنترل شده می توانند به راحتی شیرخوار خود را شیر بدهند.

بیماری قند (دیابت)

هورمونهای موثر در شیردهی سبب آرامش مادر، کاهش استرس و کنترل بهتر دیابت می گردد. ممکن است

شیردهی از پیشرفت دیابت بارداری بعد از زایمان به دیابت نوع 2، با مکانیسم افزایش حساسیت سلولهای بدن به انسولین و بهبود سوخت وساز گلوکز در مادران مبتلا جلوگیری کند. و همه اینها علاوه بر کمتر شدن احتمال ابتلای شیرخوار به دیابت در آینده است. تزریق انسولین با شیردهی سازگار است و از شیر عبور نمی کند. مادران دیابتی به عفونت ها بخصوص عفونت قارچی واژن و نیپل مستعدند لذا باید توصیه شود که قند آنها خوب کنترل شده، به بهداشت دستها توجه شود و سینه را پس از هر بار تغذیه شسته و خشک نگهدارند.

صرع

بیشتر بیماران با داروهای ضد صرع سازگار با شیردهی تجویز شده توسط پزشک کنترل می شوند. لذا شیردهی در مادران مبتلا با تحت نظر قرار داشتن مادر و شیرخوار هیچ منعی ندارد ولی توصیه های لازم به مادر ارائه می شود تا در صورت بروز ناگهانی تشنج، شیرخوار ایمن بماند. در صورت امکان هنگام شیردهی فرد دیگری در کنار مادر باشد و مادر برای شیردهی از صندلی دارای حفاظ با بالشتک های مخصوص استفاده نماید. بیماران معمولا با علائم هشدار دهنده بویائی یا شنوائی و بینائی که اورا ((Aura نامیده می شوند متوجه نزدیک بودن زمان تشنج خود می گردند که در این حالت باید سریعا شیرخوار را روی زمین یا تخت بخوابانند.

مولتیپل اسکلروزیس

بیماری MS یک بیماری خود ایمنی و پیشرونده با دوره طولانی رفت وبرگشت به دلیل التهاب در اطراف اعصاب مرکزی و محیطی است. بیماری با شیردهی سازگار است و شیردهی بیش از شش ماه علاوه بر محافظت علیه برگشت بیماری بعد از زایمان سبب حفاظت شیرخوار نیز می شود زیرا شیر گاو مقدار کمتری اسید چرب غیر اشباع نسبت به شیر انسان دارد و علاوه بر آن شیر انسان سیستم ایمنی را نسبت به ابتلای MS مقاومتر می کند. بسیاری از داروهای ضد MS ولی نه همه آنها با شیردهی سازگارند و در این مورد باید با پزشک مشورت شود.

کم کاری و پرکاری تیروئید

تغییرات هورمونی در بارداری حتی در مادران بدون بیماری تیروئید می تواند سطح هورمون تیروئید را بالا یا پائین بیاورد. مادران بیمار باید سطح هورمون و مقدار داروی خود را تنظیم کنند.

تیروئید کم کار با سطح پائین هورمون تیروئید سبب کاهش تولید شیر می شود و وزن گیری شیرحوار را کند می کند. تجویز هورمون تیروئید در مادران بیمار تحت نظر پزشک کاملا با شیردهی سازگار بوده، تولید شیر را افزایش داده و به مادر احساس بهبودی می دهد.

تیروئید پرکار مشکل مهمی برای سلامت مادر است و سبب فشار بر قلب، عضلات و دستگاه عصبی او می شود. داروهای درمان پرکاری تیروئید در شیر ترشح می شوند ولی مانند بسیاری از داروها مقدار بسیار کمی از آن به شیرخوار منتقل می گردد و لذا با شیردهی سازگار هستند ولی اگر مادر این داروها را مصرف می کند باید پزشک کودک را آگاه کند تا شیرخوار او هم تحت کنترل دقیق قرار گیرد. اگر مواد رادیواکتیو برای درمان مادر شیرده ضروری باشد قطع دایم شیردهی، و اگر تنها برای تشخیص لازم شود قطع موقت شیردهی توصیه می شود.

دکتر مسیح معرف – متخصص اطفال

منبع:

ترویج تغذیه با شیر مادر، ناشر صندوق سازمان حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در ایران، چاپ اول، ۱۳۸۸