یکی از معضلاتی که طی دهه‌های اخیر با آن مواجه شدیم افزایش انواع نوشابه‌هاست، طی دهه گذشته حدود ۱۵ درصد مصرف نوشابه در ایران افزایش یافته. علاوه بر این اتفاق نگران کننده دیگر، کاهش شدید سن علاقه به نوشابه‌های شیرین و مضر است. بر این اساس کودکان ایرانی از سن ۴ سالگی به نوشابه علاقه پیدا می‌کنند.

به گزارش همشهری‌آنلاین، علاقه به نوشابه که از سنین کودکی آغاز می‌شود و در طول بزرگسالی از بین نمی‌رود، عواقب ناگواری برای سلامت عمومی به همراه دارد. از دیگر نکات نگران کننده‌ای که می‌توان به آن اشاره کرد اقبال بیشتر نسل‌های جدید به نوشابه‌های مدرن و مضر و کاهش اقبال آن‌ها به نوشیدنی‌های سنتی و حتی آبمیوه‌های طبیعی است. دکتر جلال الدین میرزای رزاز، رئیس انجمن تغذیه ایران و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم این نکته را تایید می‌کند و درباره آمار مصرف نوشابه و مضرات آن و تغییر سبک تغذیه و جایگزینی نوشیدنی‌های سنتی با نوشابه‌های مدرن و عوارض به چند نکته اشاره می‌کند.

میرزای رزاز درباره آمار مصرف نوشابه در ایران و مقایسه آن با آمار جهانی گفت: در حال حاضر در ایران ۴ برابر میانگین عادی دنیا نوشابه مصرف می‌کنیم. در واقع هر ایرانی به طور متوسط حدود ۴۰ تا ۴۲ لیتر نوشابه در سال مصرف می‌کند. البته آمریکا در این میان مستثنی است و در این کشور به تنهایی ۴ برابر سرانه ما نوشابه مصرف می‌شود. در نتیجه در آمریکا هم یک برنامه‌های گسترده بازدارندگی طراحی شده و طی سال‌های آینده تا ۲۰۳۰ در نظر دارند مصرف را تا یک سوم کاهش دهند.

او با اشاره به تاثیرات مثبت اقدامات بازدارنده در مصرف نوشابه گفت: از جمله کار‌هایی که در زمینه مصرف نوشابه بازدارندگی دارد می‌توان به افزایش مالیات‌های مازاد بر مصرف نوشابه، افزایش قیمت نوشابه، بر چسب گذاری و اطلاع رسانی از مضراتی که نوشابه دارد، اشاره کرد.

این متخصص تغذیه به مضرات نوشابه نیز اشاره کرد و گفت: به طور کلی مضرات نوشابه چندین جهت و وجهه دارد، اولین گرفتاری که ما با نوشابه داریم میزان قند و کربوهیدرات بالای آن است. در هر ۲۵۰ تا ۳۰۰ سی سی نوشابه‌ای (معادل یک لیون) که مصرف می‌کنیم بین ۱۳ تا ۱۵ حبه قند گنجانده شده است. یعنی با مصرف نوشابه همراه غذا یک کالری افزوده ناخواسته را دریافت می‌کنیم.

به گفته میرزای رزاز، در این سال‌هایی که مصرف نوشابه ما ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده به موازات آن مصرف لبنیات در کشورمان یک دهم درصد افزایش پیدا کرده که این اتفاق ناگوار و ناخوشایندی است که می‌تواند برای سال‌های آینده بر سلامت مردم تاثیر مخربی داشته باشد.

کاهش سن مصرف کنندگان نوشابه

رئیس انجمن تغذیه ایران ضمن اشاره به خطر مصرف همزمان نوشابه با فست فود نیز گفت: طی گذار تغذیه‌ای از غذای سنتی و مصرفی خودمان به غذا‌های فرنگی و غربی رسیده‌ایم و عمدتا فست فود‌ها رسیده‌ایم. نوشابه نیز یکی از اعضای لاینفک فست فودهاست، یعنی ضمن اینکه در حال خوردن یک غذای غیر سالم هستیم و مضرات زیادی را از طریق فست فودها، از جمله روغن و نمک زیادی که در فست فود‌ها نهفته است به خودمان می‌رسانیم، به موازات مصرف آن غذای ناسالم یک کالری دریافتی اضافی را از طریق مصرف نوشابه‌های شیرین و مضر به آن می‌افزائیم. نوشابه که عمدتا با افزودنی‌های غیر بهداشتی و غیر سالم و طعم و مزه و رنگ مصنوعی تولید می‌شود، همچنین عامل ایجاد پوکی استخوان است. نوشابه‌های گازدار به دلیل گاز موجود در آن‌ها مشکلات گوارشی در طی بازه زمانی ایجاد می‌کنند.

این متخصص تغذیه به اتفاق نگران کننده دیگری نیز اشاره دارد: ذائقه فرزندان‌مان از کودکی و از سنین ۳ تا ۴ سال به مصرف نوشابه‌های گازدار علاقه پیدا می‌کند. چرا که خوشمزه، خوش رنگ و خوش طعم هستند. علاقه به نوشابه در طول زندگی با این نسل باقی می‌ماند که اثرات زیان‌باری برای سلامت آن‌ها در پی دارد؛ بنابراین باید در زمینه کاهش مصرف نوشابه به ویژه در میان نسل‌های جدیدتر اقداماتی انجام دهیم، اما چه کار‌هایی می‌توانیم درباره مصرف نکردن با کاهش مصرف نوشابه انجام دهیم؟

رئیس انجمن تغذیه ایران در این باره گفت: از اولین نکاتی که می‌توان به آن اشاره کرد و بسیار کمک کننده است بحث آموزش و فرهنگسازی است که منجر به افزایش سواد تغذیه‌ای مردم شود. سواد تغذیه به نوع دانش و اطلاعات فرد در حوزه علوم غذایی و نحوه استفاده از منابع صحیح غذایی، نگهداری، طبخ و حوردن متعادل آن‌ها برمی‌گردد. تغذیه فرد باید متنوع، متعادل و سالم باشد که برای نیاز‌های روزانه‌اش کفایت کند. اما نوشابه مخل تمام این موارد است.

میرزای رزاز همچنین به وظایف دولت در این زمینه اشاره کرد و گفت:، اما وظایف دولت‌ها هم جایگزین کردن نوشیدنی‌های سالمی که نیاز خوردن نوشابه را مرتفع کند، اما در عین حال سلامت بیشتری داشته باشد. بهترین جایگزین این نوع نوشیدنی‌های غیرمجاز به ویژه نوشابه، نوشیدنی‌های ایرانی است که در فرهنگ و سنت ما سلامت آن‌ها تایید شده است و در فصول مختلف سال نوشیدنی‌های متفاوتی وجود دارد که فقط باید به میزان قند و شکر افزوده شده به آن توجه کرد.

اگر مجبورید فست بخورید، این نکته را رعایت کنید

او ضمن اشاره به اهمیت نوشیدنی‌های سنتی ایرانی و خاصیت آن‌ها برای سلامت گفت: اگر میزان قند این نوشیدنی‌ها کنترل شود ضمن این که خوش‌مزه خواهند بود، خواص مربوط به خودشان را هم خواهند داشت. مثلا نوشیدنی‌هایی که با عصاره نعنا تهیه شده‌اند یا آن‌هایی که حاوی خاک شیر هستند یا انواع عصاره‌های گیاهی به آن‌ها اضافه شده است و باید از یک تهدید یک فرصت ایجاد کرد. حالا که نیازمند خوردن نوشیدنی هستیم می‌توانیم با برتامه‌های درازمدت مصرف نوشابه کاهش پیدا کند و بهترین جایگزین آن نوشیدنی‌های سنتی و ایرانی هستند که دوغ از جمله آن‌هاست و جایگزین بسیار مناسبی برای نوشابه است.

میرزای رزاز با اشاره به راهکار تغییر ذائقه کودکان گفت: فرزندانی که متولد می‌شوند در سال‌های ابتدایی زندگی دائقه آن‌ها شکل می‌گیرد به همین دلیل نباید با روش‌های مختلف کودکان را از همان سنین پایین به طعم خوشگوار و جذاب نوشیدنی‌های سنتی عادت داد. چون در سنین بالاتر این تغییر ذائقه سخت‌تر می‌شود. در این باره ضرورت دارد به تدریج فرهنگ خرید نوشابه در سبد خانوار‌ها کمتر شود و نوشیدنی‌هایی جایگزین شود که مجاز هستند و برچست تغدیه‌ای سبز دارد. میزان موادی که در آن‌ها به کار رفته مناسب باشد. دوغ یکی از اصیل‌ترین نوشیدنی‌های ایرانی است که می‌تواند در این روش جایگزینی مدنظر قرار بگیرد.

رئیس انجمن تغذیه ایران معتقد است این‌ها عادات بدی هستند که در ما نهادینه شده، اما باید به تدریج کم‌رنگ و خوراکی‌های سالم جایگزین شوند: اگر افراد هم ناگزیر به مصرف غذا‌های بیرونی و فست‌فود‌ها شدند، دفعات آن‌ها را باید کمتر کنند و به تدریج کاهش دهند. نکته مهم اینجاست که پکیج این غذا‌های ناسالم با هم مصرف نشود، مثل ساندویچ، سیب‌زمینی و نوشابه که ترکیبی از مواد مضر هستند و می‌توان سیب زمینی را حذف کرد و به جای نوشابه هم آب یا دوغ را جایگزین کرد.