واکین فینیکس نامی است که از بدو ورود خود تاکنون غوغا به پا کرده و توجه همه‌ی سینماگران را به خود جلب کرده است.

واکین رافائل فینیکس در تاریخ ۲۸ اکتبر ۱۹۷۴ (۷ آبان ۱۳۵۳) و در بیمارستان پیشرفته‌ی Metropolitano در پورتو ریکو به دنیا آمد. نام پدر وی جان لی باتم بود. شاید جالب باشد بدانید که ریشه‌های سینمایی و هنری او از مادر وی شروع می‌شوند. آرلین هارت باتم یک منشی اجرایی در شبکه‌ی NBC بود. فینیکس و برادران و خواهران او با همین جایگاه مادرشان بود که توانستند خیلی سریع نقش‌های زیادی به دست آورند. تمامی خواهران و برادران او بازیگر شدند، که برای خانواده‌ی آرلین هارت باتم اصلاً عجیب نیست. آغاز زندگی واکین عجیب‌تر از اکثر بازیگران هالیوودی است. خانواده‌ی او پس از به دنیا آمدن بچه‌ی دوم، وارد یک گروه مذهبی (Children of God) شدند که اعضای خود را شست و شوی مغزی می‌دادند. تنها ۳ سال پس از بدنیا آمدن واکین، این خانواده گروه CoG را ترک کردند. پس از بدنیا آمدن کودک پنجم، خانواده‌ی باتم نام خود را به فینیکس تغییر دادند. دلیل این تغییر، اشاره به تولد مجدد این خانواده بود.

شروعی بسیار سریع و واقعه‌ای تلخ برای خانواده‌ی فینیکس

در اکثر مطالب بیوگرافی، اینجا به شغل اول بازیگران اشاره می‌کنم اما داستان واکین بسیار متفاوت است. کارنامه‌ی کاری فینیکس از سال ۱۹۷۹ و یک سریال تلویزیونی به نام Seven Brides for Seven Brothers شروع شد. به گفته‌ی شخص واکین، تجربه‌ی اولین بازیگری او به شرح زیر است:

لذت و هیجان این پروژه سریع بود. لذت‌بخش‌ترین تجربه‌ی ممکنه بود. برای برخی از کودکان، اولین باری که گل می‌زنند تجربه‌ای تکرارنشدنی است. برای من ۸ ساله، اولین صحنه‌ی یک استیج تلویزیونی تا ابد در ذهنم باقی خواهد ماند. من می‌دانستم که این فضا را دوست دارم. احساس فیزیکی نقش بازی کردن و قدرتمندی آن تکرارنشدنی است. از تجربه‌ی اولم تاکنون فقط به دنبال همین حس بودم.

در سال ۱۹۸۴، واکین برای بار دوم با یکی از برادران خود (ریور) در برنامه‌ی ویژه‌ی شبکه‌ی ABC بازی کرد. همین برنامه اولین نامزدی جایزه‌ی کارنامه‌ی کاری واکین را به همراه داشت. وی توانست نامزدی بهترین بازیگر جوان در یک فیلم تلویزیونی مخصوص خانواده را برای بار اول تجربه کند.

اولین فیلم کامل و بلندی که واکین در آن ایفای نقش کرد، SpaceCamp (1986) بود. در همین سال بود که وی توانست در سریال ادامه‌دار Alfred Hichcock Presents حضور افتخاری داشته باشد. در سال ۱۹۸۹ بود که او توانست با بازی در فیلم Parenthood نظر منتقدین را به خود جلب کند. منتقدین مجله‌ی IndieWire نیز ایفای نقش فینیکس را از لحاظ تکنیکال، حرفه‌ای خطاب کردند. شاید برای دوست‌داران سینما جالب باشد که لئوناردو دی کاپریو در سریالی که از روی فیلم Parenthood ساخته شد، نقش شخصیت واکین (گری) را بازی کرد. دی کاپریو برای ایفای این کاراکتر، بازیگری واکین را مطالعه کرده بود. با گذشت تمامی این سال‌ها، اسامی این دو بازیگر همچنان به روشنی خورشید در جهان سینما می‌درخشند. پس از موفقیت وی به عنوان یک بازیگر کودک، نارضایتی واکین آغاز شد. او باور داشت پیشنهادهایی که به وی شده بود مناسب نبودند. در همین بازه‌ی زمانی بود که او از بازیگری برای مدتی کوتاه کناره‌گیری کرد.

وی با پدر خود به مکزیک رفت و اسپانیایی حرف زدن را یاد گرفت. این پیشنهاد برادر وی (ریور) بود که فینیکس نام خود را به واکین برگرداند. متأسفانه اولین واقعه‌ی وحشتناک خانواده‌ی باتم در سال ۱۹۹۳ اتفاق افتاد. ریور، نزدیک‌ترین برادر واکین، در همین سال از مصرف مواد مخدر فوت کرد. رسانه‌های هالیوود نیز همان کاری را کردند که همیشه می‌کنند. شرایط را بدتر کردند. تماس تلفنی که خانواده‌ی فینیکس با ۹۱۱ داشتند و طی آن درخواست کمک کردند، در دسترس تمامی رسانه‌ها قرار گرفت. رسانه‌های اجتماعی نیز از این تماس برای تمرکز روی تأثیر مواد مخدر در جهان جوانان هالیوود استفاده کردند. در نتیجه‌ی همین پوشش خبری بود که خانواده‌ی فینیکس به کوستا ریکا فرار کردند.

بازگشتی باشکوه و ادامه‌ی موفقیت هنری و تجاری

در سال ۱۹۹۵ بود که واکین بالاخره با بازی در فیلم کمدی سیاه To Die For به دنیای سینما بازگشت. این اثر اقتباسی از رمانی با همین نام بود. برای مشاهده‌ی آثار اقتباسی که نمی‌دانستید اقتباسی هستند، روی این لینک کلیک کنید. رمان To Die For از اتفاقات حقیقی کیس قتل پاملا اسمارت الهام گرفته بود. در این فیلم، فینیکس با نیکول کیدمن هم‌بازی شد. فیلم To Die For موفقیت تجاری و تحسین منتقدین را به همراه داشت. حتی جنت مسلین، از مجله‌ی New York Times، نیز بازی واکین را تحسین کرد. پس از ایفای نقش در فیلمی قدرتمند، نوبت به آن بود که فینیکس در یکی از اولین فیلم‌های افتضاح کارنامه‌ی کاری خود بازی کند. برای کسانی که عنوان ۸mm را مشاهده کردند، می‌دانند چه فاجعه‌ی سینمایی بود و داستان آن روی چه چیزی تمرکز داشت. البته فروش ۹۶ میلیون دلاری این فیلم همچنان در دوره‌ی خود تحسین‌برانگیز است. فینیکس در همین فیلم بود که با نیکولاس کیج هم‌بازی شد.

سال ۲۰۰۰، یکی از نقاط طلایی کارنامه‌ی کاری واکین را رقم زد. ریدلی اسکات کبیر برای ایفای نقش شخصیت منفی فیلم حماسی Gladiator خود، فینیکس را انتخاب کرد. برای تعریف و تمجید از تمامی جوانب این فیلم، یک مقاله کامل نیاز است. از فیلمبرداری، تا دیالوگ‌ها، تا کارگردانی درجه یک خود ریدلی اسکات؛ این فیلم یکی از بهترین آثاری‌ست که می‌توانید تماشا کنید. ایفای نقش بی‌نقص نسخه‌ی تخیلی امپراطور رومی کومودیوس توسط فینیکس تحسین همه‌ی منتقدین را به دنبال داشت. همین نقش بود که برای واکین اولین نامزدی جوایز Academy Award, Golden Globe و حتی یک BAFTA را به همراه داشت. اما همانطور که می‌دانیم، مگر این که اسم شما دنیل دی لوئیس باشد، همه‌ی بازیگران آثار افتضاحی در کارنامه‌ی کاری خود دارند. عنوان The Yards، یکی از این آثار افتضاح با بازی واکین فینیکس است. با این وجود، بسیاری از منتقدین بازی خود فینیکس را تحسین کردند.

عناوینی چون Quills در سال ۲۰۰۰، Buffalo Soldiers در سال ۲۰۰۱، Signs در سال ۲۰۰۲، صداپیشگی در نقش Kenai انیمیشن Brother Bear سال ۲۰۰۳، همه نشان دادند که قدرت بازیگری فینیکس به نظر بی‌انتها می‌آید و نمی‌تواند ایفای نقش بدی داشته باشد. فیلمی به افتضاحی Ladder 49 سال ۲۰۰۴ به نظر هیچ جنبه‌ی مثبتی ندارد. اما واکین برای همین نقش به مدت ۲ ماه با آتش‌نشانی شهر بالتیمور آموزش دید و آتش‌های حقیقی را خاموش کرد. دهه‌ی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ آغازی طلایی داشت. با این وجود، پایان این دهه اجازه‌ی درخشش چندانی به واکین نداد.

دهه‌ای جدید که موفقیت‌های بیشتری را به همراه داشت

دهه‌ی جدید نیز با ایفای نقشی قدرتمند شروع شد. در سال ۲۰۱۱، پال توماس اندرسون فینیکس را برای بازی در فیلم جدید خود (The Master) انتخاب کرد. داستان این فیلم به شدت عمیق و هیجان‌انگیز بود. این داستان روی رابطه‌ی میان فردی کوئل (با بازی فینیکس) و لنکستر داد (با ایفای نقش فیلیپ سیمور هافمن) تمرکز داشت. واکین برای این نقش وزن خود را تا حد باورنکردنی کاهش داد. در کنار این کاهش وزن، فینیکس از دندانپزشک خود شیوه‌ی قفل کردن نیمی از فک را یاد گرفت. The Master نتوانست فروش موفقی داشته باشد. با وجود بازی فوق‌العاده‌ی فینیکس، داوران مراسم Screen Actors Guild Award او را نامزد دریافت جایزه‌ی خود نکردند. حتی سلطان بازیگری بی‌نقص، دنیل دی لوئیس، نیز به این موضوع اعتراض کرد. شاید همین اعتراض بود که باعث شد فینیکس نامزد دریافت جوایز Academy Awards, Golden Globe و BAFTA شود. این بار سومی بود که فینیکس نامزد دریافت این جوایز شده بود و شکست در دریافت آنها، بسیاری از طرفداران وی را ناراحت کرد.

همکاری چهارم واکین با جیمز گری در فیلم The Immigrant سال ۲۰۱۳، با وجود شکست تجاری، موفقیت هنری به همراه داشت. اما فیلم بعدی فینیکس تا حدی قدرتمند و خارق‌العاده بود که هیچکس The Immigrant را به خاطر ندارد. مطمئناً تمامی طرفداران سینما و سینماگران نام Her را شنیده‌اند. فیلمی درباره‌ی رابطه‌ی بیمارگونه‌ی یک مرد بالغ، به نام تئودور تومبلی، و سامانتا (یک سیستم عامل هوشمند با صدای یک زن) که همه را مدهوش خود کرد. داستان تاریک و غمگین این فیلم امروزه، با همه‌گیر شدن هوش مصنوعی، از همیشه واقعی‌تر به نظر می‌رسد. Her توانست تا فروشی دو برابر بودجه‌ی خود داشته باشد. تمامی منتقدین سینما در سال ۲۰۱۳ ایفای نقش واکین را تحسین کردند. نامزد نشدن فینیکس برای دریافت جایزه‌ی Academy Awards برای این فیلم، باعث نارضایتی بسیاری از طرفداران و منتقدین سینما شد. این نارضایتی تا حدی بود که پیتر نگت از IndieWire این اتفاق را یکی از ۱۰ اشتباه بزرگ داوران اسکار خطاب کرد.

در سال ۲۰۱۴ و با بازی در فیلم Inherent Vice، فینیکس به ریشه‌های کمدی خود بازگشت. واکین در سال ۲۰۱۵ به فعالیت برای حقوق حیوانات خود ادامه داد و مسئولیت نریشن ادامه‌ی مستند Earthlings (با نام Unity) را به عهده گرفت.

از بازی در نقش نماد خیر تا ایفای نقش یکی از پلیدترین موجودات تخیلی

در سال ۲۰۱۸، فینیکس نقش عیسی مسیح را در فیلم انجیلی Mary Magdalene بازی کرد. این فیلم فاجعه‌ای سینمایی بود؛ اما طبق معمول، واکین نقش خود را به خوبی ایفا کرد. اجرای او تا حدی قدرتمند بود که بسیاری از منتقدین بازی نقش او را بهترین مسیح تاریخ سینما خطاب می‌کنند. شکست مذکور در حالی‌ست که سال ۲۰۱۷، وی در فیلم خارق‌العاده‌ی You Were Never Really Here بازی کرده بود. سایت Roger Ebert (که پس از فوت این منتقد افسانه‌ای توسط شاگردان ایبرت مدیریت می‌شود) به این فیلم ۴ از ۴ داد. داستان تاریک و هیجان‌انگیز این فیلم تا حدودی احیای سینمای نئو-نوآر بود. برای تمامی دوست‌داران سینمای جنایی و نوآر، تماشای این شاهکار سینمایی صد در صد پیشنهاد می‌شود. دو فیلم بعدی او پس از Mary Magdalene، عناوین Don’t Worry, He Won’t Get Far on Foot و The Sisters Brothers نام داشتند. هر دوی این آثار بسیار موفق‌تر از Mary Magdalene بودند.

حتی دیوید هیوز از مجله‌ی Empire باور داشت که فینیکس باید، برای ایفای نقش خود در فیلم مذکور که نام بیش از حد بلندی داشت، برنده‌ی جایزه‌ی اسکار می‌شد. در سال ۲۰۱۹، واکین توانست تا نقشی را به دست آورد که اکثر طرفداران منتظر حضور دوباره‌ی این کاراکتر بودند. شخصیت مذکور کسی نیست جز دلقک شاهزاده‌ی جنایت، هارله کوئین نفرت، آس مردان پلید، جوکر! البته این نسخه از جوکر خیلی متفاوت‌تر و شکسته‌تر است. فینیکس برای ایفای این نقش ۲۴ کیلوگرم از وزن خود کم کرد. به گفته‌ی شخص واکین، خنده‌ی او از روی ویدئوهای مردمی که مشکل خنده‌ی غیرقابل کنترل دارند الهام گرفته است. موفقیت این فیلم تا حدی بود که تا قبل از اکران Deadpool and Wolverine، فیلم Joker بود که عنوان پرفروش‌ترین اثر R-Rated را داشت. ایفای نقش واکین تا حدی بی‌‎نقص بود که برای او اولین برد جایزه‌ی Academy Awards را به همراه داشت. بسیاری از منتقدین اجرای جوکر او را از هیث لجر نیز قدرتمندتر می‌دانند. با وجود تمام این موفقیت‌ها، برخی از سینماگران فیلم Joker را نسخه‌ی ضعیف‌تر و کم‌عمق‌تر عنوان The King of Comedy خطاب کردند.

داستان کلی این فیلم و مارکتینگ آن تا حدودی نگران‌کننده بود. نیروهای مسلح شهری آمریکا در بسیاری از سینماهای این کشور برای جلوگیری از شورش پس از تماشای این فیلم حضور پیدا کردند. در نهایت هیچ یک از این نگرانی‌ها به واقعیت نپیوست. به گفته‌ی دیوید رونی از Hollywood Reporter، فینیکس قدرتمندترین و تاثیرگذارترین جنبه‌ی این فیلم است.

شروعی جدید در جهان هنر و بازگشت واکین فینیکس به ذهنی بیمار

فینیکس در سال ۲۰۲۰ مسئولیت تهیه‌کنندگی اجرایی را برای فیلم Gunda به عهده گرفت. کارگردانی این اثر به عهده‌ی ویکتور کوساکوسکی بود. این مستند روی زندگی روزمره‌ی یک خوک، دو گاو و یک مرغ تک پا تمرکز دارد. خلاصه‌ی داستان این مستند بیشتر شبیه یک کتاب مخصوص کودکان است. در همان سال، مجله‌ی The New York Times فینیکس را در لیست ۲۵ بازیگر برتر قرن ۲۱ خود قرار داد. سال ۲۰۲۱، واکین در نقش جانی و در عنوان C’mon C’mon قرار گرفت. این اثر یک فیلم درامای سیاه و سفید بود که توسط مایک میلز نوشته و کارگردانی شد. عنوان مذکور با بودجه‌ی ۸.۳ میلیون دلاری و فروش ۴.۵ میلیون دلاری خود، یک شکست تجاری وحشتناک بود. البته دلیل شکست مذکور، قرنطینه‌ی COVID بود. با وجود این شکست تجاری، منتقدین صنعت سینما تمامی جوانب این اثر را تحسین کردند. از هر چیز که بگذریم استودیوی A24، اکثر اوقات آثار قدرتمند و فوق‌العاده‌ای را ارائه می‌دهد.

فیلم Beau Wassermann یک اثر سورئال تراژیک کمدی بود که در تاریخ ۱۴ آوریل سال ۲۰۲۳ (۲۵ فروردین ۱۴۰۲) منتشر شد. فینیکس نقش شخصیت بو واسرمن را در همین اثر ایفا کرد. شخصیت اصلی مذکور به شدت پارانویا دارد و به نظر آرام می‌آید. داستان Beau Wassermann روی حماسه‌ی سورئال این کاراکتر برای رسیدن به مادر خود تمرکز می‌کند. اگر می‌خواهید مغز خود را به ترکیبی از مایعات و ژله تبدیل کنید، این فیلم را تماشا کنید. ایفای نقش واکین تا حدی بی‌نقص بود که سایت TheWrap آن را یکی از بهترین بازی‌های او خطاب کردند. سال گذشته، ما شاهد همکاری دوم فینیکس با ریدلی اسکات افسانه‌ای بودیم. این بازیگر استثنایی و خاص، نقش ناپلئون بوناپارت را در فیلم Napoleon بازی کرد. باری دیگر، ما شاهد فیلمی افتضاح بودیم که فینیکس در آن به طرز باورنکردنی خوش درخشید. اکثر منتقدین اشتباهات بیشمار تاریخی و سرعت فیلم را دلیل شکست آن می‌دانند. البته تمامی منتقدین فرانسوی، این اثر را با نقدهای منفی خود مورد حمله قرار دادند.

در سال ۲۰۲۴، تمامی طرفداران کاراکتر جوکر منتظر بازگشت فینیکس به این نقش در فیلم Joker Folie e Deux هستند. واکین در حالی که لیدی گاگا نقش هارلی کوئین را ایفا می‌کند به این نقش بازمی‌گردد.

جوانب غمگین، آزاردهنده و بعضاً عجیب واکین فینیکس

در سال ۲۰۰۵، واکین نقش جانی کش را به بهترین شکل ممکن در فیلم Walk the Line ایفا کرد. اما چیزی که اکثر طرفداران با آن آشنایی ندارند، کارنامه‌ی موزیکال اوست. واکین مسئولیت کارگردانی ۶ موزیک ویدیو را تاکنون به عهده داشته است. یکی از جوانب آزاردهنده‌ی فینیکس، فعالیت‌های او برای حقوق حیوانات است. این بازیگر تقریباً تمام سخنرانی اسکار خود را به فعالیت‌های دفاع از حقوق حیوانات اختصاص داد. این موضوع برای تیم گریم و طراح لباس او دردسرهای بسیاری به همراه داشته چرا که اگر محصولات مورداستفاده‌ی وی کوچک‌ترین ردی از ترکیبات حیوانی داشته باشند، او از آنها استفاده نمی‌کند. بدترین جنبه‌ی فعالیت‌های او، همکاری با مجموعه‌ی افراطی PETA بوده که تاکنون به نام دفاع از حیوانات، آسیب‌های بیشماری به حیوانات وارد کرده است. با گذر زمان، حمایت او از این سازمان و مجموعه‌های مشابه به آن افزایش پیدا کرد.

فینیکس اصلاً با درد و تراژدی غریبه نیست. تا سال‌ها پس از مرگ برادر خود (ریور)، رسانه‌های فعال هالیوود به او لقب “دومین فینیکس معروف” را داده بودند. پس از مرگ برادرش، واکین هرگز نتوانست دوباره به رسانه‌های قدرتمند هالیوود اعتماد کند. بسیاری از منابع آنالیز، جورنالیسم یا نقد سینما، فینیکس را به طرز عجیبی توصیف کرده‌اند. به گفته‌ی منابع مذکور، واکین تا حدودی بیش از حد مظلوم به نظر می‌رسد و تا حدی باورنکردنی آسیب‌پذیر است. در کل، فینیکس کارنامه کاری درخشانی دارد و هیچ نشانی از ضعف و افت در بازیگری خود نشان نداده است. امیدواریم که این بازیگر استثنایی به موفقیت و فعالیت درجه یک خود ادامه دهد و امیدوارم که از این مطلب لذت برده باشید.

در صورتی که به بیوگرافی‌های بیشتر علاقه دارید، می‌توانید بیوگرافی‌های هریسون فورد، لیام نیسون و یا بروس ویلیس را مطالعه کنید.

منبع: گیمفا