خواص شاهی: شاهی یا تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف می‌شود. به بذر آن سپندان گویند. در زبان مازندرانی به آن ترتیزک می‌گویند. شاهی گیاهی است علفی و یک ساله که در طب قدیم ایران به نام هی جرجیزبستانی و رشاد نیز معروف است. این نوع سبزی به داشتن مقادیر زیادی ویتامین ث معروف است و از دیرباز برای مداوای سرماخوردگی کاربرد داشته‌است.

سبزی شاهی

برگ‌های شاهی سبزو روشن، گل‌هایش کوچک و به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی و با عطر ملایم به‌طور گروهی در انتهای شاخه ظاهر می‌شود. میوه آن بیضوی به طول تقریبی۵۰ میلی‌متر و عرض چهار میلی‌متر است. تره یا شاهی گیاهی است یک ساله و خودرو که طول آن به ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد و به شکل نپخته، به عنوان طعم دهنده به غذا و دم‌کرده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برگ، گل، میوه و دانه تره یا شاهی از مهم‌ترین قسمت‌های این گیاه بهاری هستند و به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شاهی در یک نگاه

خواص شاهی

شـاهی به عنوان یکی از گیاهان چلیپا شناخته می شود که شامل گل کلم، کلم بروکلی و کلم پیچ است. گیاه شاهی از منطقه مدیترانه نشات می گیرد. طعم تند و فلفلی دارد و دانه ها، برگ ها و گل های آن خوراکی است. دانه های آن از نظر محتوای بالای فیبر غذایی و مواد شیمیایی برای سلامتی بدن بسیار مفید می باشد. این مقاله درمورد خواص شاهی و 12 خاصیت شگفت انگیز برگ و دانه های شاهی می باشد، پس با ما همراه باشید.

تنظیم قند خون

تحقیقات نشان داده است که شاهی می‌تواند تأثیر مثبتی بر تنظیم سطح قند خون داشته باشد. ترکیبات موجود در شاهی به تنظیم میزان انسولین در بدن کمک کرده و در کنترل دیابت نوع ۲ مؤثر است. مصرف منظم شاهی به همراه یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به بهبود متابولیسم قندها در بدن کمک کرده و از نوسانات شدید قند خون جلوگیری کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود افراد دیابتی و کسانی که به دنبال تنظیم سطح قند خون خود هستند، شاهی را در رژیم غذایی خود بگنجانند.

دانه های شاهی منبع مواد مغذی 

دانه های شاهی حاوی بسیاری از مواد مغذی مهم برای سلامت بدن می باشند. نمونه هایی از این عناصر عبارتند از: چربی، پروتئین، کربوهیدرات، فیبرهای غذایی، آهن، کلسیم، فسفر، منیزیم، روی، پتاسیم و سدیم، علاوه بر آن ویتامین آ، فولات، ویتامین ث و سایر عناصر مهم برای سلامت بدن را دارا می باشد.

کمک به کاهش وزن

دانه های شاهی علاوه بر مقدار کم کالری، مقدار زیاد مواد را دارا می باشند و لازم به ذکر است که دانه های شـاهی حاوی مقدار زیادی فیبر غذایی هستند و منجر به افزایش احساس سیری شده و در نتیجه منجر به کاهش وزن می شوند.

خواص ضدالتهابی و ضدعفونی

شاهی یکی از گیاهانی است که دارای خواص ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده قوی است. این گیاه به دلیل ترکیبات مفیدش می‌تواند در درمان التهاب‌های بدن و همچنین کاهش عفونت‌های مختلف مؤثر باشد. استفاده منظم از شاهی می‌تواند به تسکین دردهای ناشی از التهاب مفاصل و عضلات کمک کند و در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش داشته باشد. به همین دلیل، در طب سنتی و نوین از شاهی به عنوان یک ضدالتهاب طبیعی بهره می‌برند. با افزودن شاهی به رژیم غذایی خود می‌توانید از خواص ضدعفونی کننده آن نیز بهره‌مند شوید.

اثرات ضد اسپاسم

شاهی به عنوان یک گیاه آرامش‌بخش، دارای خواص ضد اسپاسم است که می‌تواند به کاهش انقباضات غیرارادی عضلات کمک کند. مصرف شاهی به‌خصوص برای افرادی که دچار گرفتگی‌های عضلانی هستند، مفید است و می‌تواند در تسکین دردها و ناراحتی‌های ناشی از اسپاسم عضلات مؤثر باشد. این خاصیت شاهی در کاهش تنش‌های عصبی و بهبود آرامش عمومی بدن نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که شاهی را به عنوان یک سبزی سالم و آرامش‌بخش به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

حفظ سلامت چشم

دانه های شاهی حاوی مقدار زیادی کاروتنوئید و ویتامین آ هستند و این مواد از عناصر مهم برای سلامت چشم می باشند و برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا و بیماری آب مروارید بسیار مفید هستند. باید توجه داشت که کمبود ویتامین آ علاوه بر خطر نابینایی در کودکان، می تواند باعث شب کوری نیز بشود.

 حفظ سلامت مغز

بذرهای شاهی حاوی درصد بالایی از فولات است. فولات عنصر مهمی در ارتقاء سلامت زنان باردار و جنین می باشد و در جلوگیری از خطر نقص لوله عصبی در نوزادان بسیار حائز اهمیت است.

تقویت فرآیند هضم 

فیبر غذایی موجود در دانه های شاهی به تسریع هضم غذا کمک می کند و از بروز یبوست جلوگیری کرده و علاوه بر آن از ابتلا به دیورتیکولیت و کولیت اولسراتیو نیز جلوگیری می کند.

تقویت عملکرد ورزشی (کاهش فشار خون)

بذرهای شـاهی با دارا بودن بسیاری از مواد معدنی مورد نیاز بدن مانند: آهن و منیزیم و مقدار زیادی نیترات، فلاونوئیدها، کاروتنوئیدها، ویتامین کا و ویتامین ث، نقش زیادی در کاهش فشار خون و بهبود عملکرد ورزشی دارند.

جلوگیری از خطر ابتلا به پوکی استخوان

دانه های شاهی حاوی ویتامین کا است و این ویتامین برای جلوگیری از خطر شکستگی استخوان بسیار مفید است و مصرف آن در مقادیر توصیه شده می تواند پروتئین های ماتریکس را بهبود بخشد، که به نوبه خود به حفظ سلامت استخوان کمک می کند و باعث بهبود جذب کلسیم در بدن و کاهش دفع آن از طریق ادرار می شود.

جلوگیری از خطر سرطان

چندین مطالعه نشان داده است که خوردن سبزیجات چلیپایی مانند شاهی به کاهش خطر ابتلا به بیماری های سرطانی مانند: سرطان ریه و سرطان روده بزرگ کمک می کند و مطالعه دیگری نشان داد که ترکیب سولفورافان موجود در دانه های شاهی باعث خواص ضد سرطانی آن است، زیرا این ترکیب از عملکرد نوعی آنزیم که به توسعه سلول های سرطانی کمک می کند، جلوگیری می کند.

مفید برای دیابت

جوانه شـاهی دارای لیپیدی موئیدی می باشد که خواص هیپوگلیسمی داشته و به کنترل قند خون دیابتی ها کمک می کند.

ضد آلرژی و حساسیت

مقادیر بالای ویتامین آ موجود در گیاه شاهی سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و باعث کاهش ابتلا به انواع آلرژی و حساسیت های غذایی می شود.

درمان آلزایمر، ام اس و صرع

مقادیر بالای ویتامین ب2  موجود در سبزی شاهی برای درمان مشکلات سیستم عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس، آلزایمر، صرع و اضطراب بسیار مفید است.

کم خونی

ویتامین ب6 موجود در شاهـی برای تولید هموگلوبین خون ضروری می باشد. گلبول های قرمز آهن و اکسیژن را به سلول های مختلف بدن منتقل کرده و برای درمان کم خونی بسیار مفید هستند.

رفع بوی بد دهان

می توان برگ های آن را برای مقابله با بوی بد دهان جوید.

ارزش غذایی شاهی (ترتیزک)

مضرات شاهی (موارد احتیاطی و منع مصرف)

1.   افراد مبتلا به زخم یا التهاب معده و روده بایستی از زیاده روی در مصرف شاهی خودداری کنند.
2. استفاده از اسانس شاهی یا مقادیر درمانی آن، در زنان باردار و کودکان کمتر از ۴ سال ممنوع است.