چگونه گرگ‌ها به سگ تبدیل شدند؟ این پرسشی‌ست که محققان در بررسی فسیل‌های سگ، ویژگی‌های مورفولوژیکی آن‌ها مانند اندازه و آرایش دندان‌ها، اندازه و طول پوزه و فک پایین و شکل جمجمه را مورد بررسی قرار داده‌اند و سپس فسیل‌های سگ را با سگ‌های مدرن، گرگ‌های مدرن، فسیل‌های سگ‌های اولیه تایید شده و فسیل‌های گرگ‌های ماقبل تاریخ مقایسه کرده‌اند.

به گزارش ایلنا به نقل از نشنال‌جئوگرافی، برخی از ویژگی‌های فسیل سگ‌های باستانی عبارتند از جمجمه و پوزه کوتاه، دندان‌های شلوغ و کوچکتر (به دلیل کوتاه شدن پوزه) و کام و جمجمه پهن. علاوه بر این، دانشمندان می‌توانند از یک تکنیک پیشرفته اندازه‌گیری استخوان به نام مورفومتریک هندسی برای تجزیه و تحلیل منحنی‌های جمجمه استفاده کنند تا بتوانند نمونه‌های جداگانه را راحت‌تر با یکدیگر مقایسه کنند.

تعیین دقیق این استخوان‌ها همیشه آسان نیست. برخی از فسیل‌های گرگ-سگ عصر یخبندان به‌عنوان «سگ‌های اولیه» طبقه‌بندی می‌شوند، به این معنی که آن‌ها در مراحل اولیه و انتقالی رشد هستند – نه کاملاً گرگ، نه سگ کاملا اهلی، بلکه جایی در این بین.

فسیل‌های سگ اولیه بیشتر شبیه هیبرید‌های گرگ-سگ، اولین اجداد سگ‌های اهلی هستند. قدیمی‌ترین آن‌ها، یک جمجمه بزرگ، در غاری در گویت، بلژیک، در دهه ۱۸۶۰ کشف شد. بر اساس قدمت رادیوکربن، این فسیل باستانی نزدیک به ۳۶۰۰۰ سال قدمت دارد.

جمجمه سگ گویت که متعلق به سگ پارینه سنگی است، بیشتر شبیه سگ‌های ماقبل تاریخ است تا گرگ‌های مدرن. قدمت رادیوکربن و تجزیه و تحلیل آناتومیکی جمجمه فسیلی دیگری که در سال ۱۹۷۵ در غاری در کوه‌های آلتای سیبری کشف شد، قدمت آن را تقریباً ۳۳۰۰۰ سال نشان می‌دهد.

محققان به این نتیجه رسیدند که این جمجمه سگ‌مانند که در سیبری یافت شد، از یک سگ اولیه در مراحل اولیه و انتقالی رشد آمده است.

از تجزیه و تحلیل فسیل‌های سگ می‌توانیم چیز‌های زیادی در مورد رابطه بین انسان‌های باستانی و سگ‌ها یاد بگیریم. به عنوان مثال، قدیمی‌ترین فسیل سگ تایید شده، معروف به سگ بن-اوبرکاسل، کمی بیش از ۱۴۰۰۰ سال قدمت دارد. بقایای این سگ به همراه بقایای یک مرد و یک زن در سال ۱۹۱۴ در یک گور باستانی در اوبرکاسل آلمان پیدا شد.

سگ Bonn-Oberkassel در واقع یک توله سگ حدوداً هفت ماهه بود. بررسی اخیر این فسیل به این نتیجه رسید که این سگ از بیماری دیستمپر رنج می‌برد و انسان‌ها از او مراقبت کرده و قبل از مرگ در دوره‌های بیماری از او پرستاری کردند.

این فسیل همچنین قدیمی‌ترین شواهد تایید شده دفن سگ خانگی با انسان است. دفن سگ‌ها چه به تنهایی، چه با سگ‌های دیگر یا با انسان، نشان‌دهنده نزدیکی بین سگ‌ها و انسان‌ها است که فراتر از نگهداری یک حیوان برای استفاده‌های کاربردی آن است. این نشان دهنده سطح بالایی از توجه است و به انتقال نهایی سگ از حیوان وحشی به حیوان خانگی نازپرده اشاره می‌کند.

در دهه ۱۹۷۰، بقایای اسکلت سه سگ خانگی در یک سایت باستان‌شناسی به نام کوستر، در دره رودخانه ایلینویز در نزدیکی مرز ایلینوی – میسوری کشف شد. استخوان‌ها در گودال‌های کم عمق کشف شدند که نشان می‌دهد عمدا دفن شده‌اند. از آنجایی که هیچ اثر ابزاری روی استخوان‌ها یافت نشد (که نشان می‌دهد آن‌ها توسط انسان کشته شده اند)، اعتقاد بر این است که سگ‌ها به دلایل طبیعی مرده اند. قدمت بعدی رادیوکربن نشان داد که استخوان‌های سگ کوستر ۱۰۰۰۰ سال قدمت دارند.

شکست این‌ها برای عنوان قدیمی‌ترین فسیل سگ خانگی در آمریکای شمالی، یک قطعه استخوان ۱۰۱۵۰ساله است که در آلاسکا پیدا شده است. اگرچه در ابتدا تصور می‌شد این استخوان از یک خرس باستانی است، DNA ثابت کرد که از یک سگ خانگی است. تجزیه و تحلیل بیشتر این فسیل نشان داد که این فسیل ارتباط نزدیکی با اجداد سگی دارد که ۲۳۰۰۰ سال پیش در سیبری می‌زیسته است. همه این‌ها نشان می‌دهد که شکارچیان سیبری از عصر یخبندان ممکن است سگ‌های اهلی داشته باشند، و انسان‌ها – و همراهان سگ آن‌ها – حدود ۴۰۰۰ سال زودتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، قبل از ذوب شدن یخچال ها، از سیبری به آمریکای شمالی مهاجرت کردند. با ردیابی نحوه حرکت سگ ها، نحوه حرکت انسان‌ها را بیشتر درک می‌کنیم.

با نگاهی به عقب‌تر، محققان ژنوم‌های سگ‌های میتوکندریایی را که قبلا توالی‌یابی شده بود، تجزیه و تحلیل کردند و دریافتند که همه سگ‌های آمریکایی باستانی ممکن است ریشه در یک اجداد سگ مشترک داشته باشند که حدود ۲۳۰۰۰ سال پیش در سیبری زندگی می‌کردند. سگ‌های باستانی که در آمریکای شمالی زندگی می‌کردند پس از چند هزار سال ناپدید شدند. این احتمالاً به دلیل ورود اروپایی‌ها به قاره آمریکا با نژاد‌های خاص خود بود که به سرعت قدرت را به دست گرفتند.

سگ‌ها از کجا آمده‌اند؟

مطالعات مختلف بر روی سه منطقه جغرافیایی اصلی – آسیا، خاورمیانه و اروپا – به عنوان مکان‌های مبدا سگ‌های اهلی متمرکز شده‌اند. برخی از دانشمندان بر این باورند که سگ‌ها ممکن است دو بار در مکان‌های جغرافیایی مختلف اهلی شده باشند، در حالی که برخی دیگر فکر می‌کنند اهلی شدن یک رویداد منحصر به فرد بوده است.

علم هنوز به طور قطعی مشخص نکرده است که سگ‌ها دقیقاً از کجا منشأ گرفته‌اند، اما هر مطالعه جدید ما را یک قدم به حل این معما نزدیک‌تر می‌کند. فسیل‌های سگ‌مانند باستانی که در بلژیک و سیبری و همچنین جمهوری چک یافت شده‌اند – که همگی بین ۳۶۰۰۰ تا ۳۳۰۰۰ سال تخمین زده می‌شوند – می‌توانند بیش از یک مورد از تلاش برای اهلی کردن گرگ‌ها را در چندین مکان جغرافیایی نشان دهند.

چند مطالعه مبتنی بر DNA نیز دودمان را پیشنهاد کرده‌اند، از جمله یک مطالعه بزرگ در سال ۲۰۲۲ که DNA گرگ‌های باستانی را تجزیه و تحلیل کرد و شواهدی پیدا کرد که نشان می‌دهد ممکن است دو رویداد اهلی‌سازی در شرق آسیا و خاورمیانه رخ داده باشد. تحقیقات دیگر، از جمله دو مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۲۱، شواهدی از یک مکان منشاء برای سگ اهلی نشان داده است، یکی که منشأ سگ را به سیبری ۲۳۰۰۰ سال پیش بازمی‌گرداند، و یکی که گرگ ژاپنی منقرض شده را به عنوان زیرگونه‌ای که نزدیک‌ترین همبستگی با آن دارد شناسایی کرده است. سگ‌های اهلی، نشان می‌دهد که اجداد سگ‌های خانگی ممکن است در شرق آسیا زندگی می‌کرده است.

تجزیه DNA سگ

اگرچه دانشمندان گام‌های بلندی در تحقیق در مورد تکامل سگ خانگی برداشته اند، بسیاری از تحقیقات متناقض هستند. ما هنوز دقیقاً نمی‌دانیم که گرگ‌ها چه زمانی به سگ تبدیل شدند، و همچنین توافق نظری در مورد منشأ سگ‌های اهلی وجود ندارد.

تجزیه و تحلیل DNA میتوکندری، که از یک تکنیک بسیار حساس برای بررسی نوع خاصی از DNA موجود در فسیل‌های باستانی استفاده می‌کند، دنیای جدیدی از اطلاعات را در اختیار محققانی قرار داده است که می‌خواهند یک چارچوب زمانی برای منشاء سگ مدرن مشخص کنند. از آنجایی که سگ‌ها و گرگ‌های خاکستری ۹۹.۹ درصد از DNA خود را به اشتراک می‌گذارند، محققان می‌توانند تغییرات ژنتیکی را تجزیه و تحلیل کنند. با این حال، تجزیه و تحلیل DNA همیشه واضح نیست و رسیدن به نتایج قطعی را دشوار می‌کند. همچنین استفاده از ویژگی‌های قابل مشاهده (مانند اندازه بدن، طول و رنگ مو، شکل سر و پا) در افراد یک گونه – ویژگی‌هایی به نام فنوتیپ – برای مقایسه سگ‌های امروزی با اجدادشان، زیرگونه‌ای هنوز ناشناخته از گرگ خاکستری، دشوار است.

اگرچه شواهد فسیلی نشان می‌دهد که اهلی کردن سگ در حدود ۱۴۰۰۰ سال پیش اتفاق افتاده است، تحقیقات مبتنی بر DNA اغلب شکاف بین گرگ و سگ را خیلی زودتر نشان می‌دهد. مطالعه DNA در سال ۲۰۲۲، که ۷۲ ژنوم گرگ باستانی را در ۱۰۰۰۰۰ سال تجزیه و تحلیل کرد، به این نتیجه رسید که سگ‌ها احتمالاً تا ۴۰۰۰۰ سال پیش ظاهر شده‌اند، که تقریباً با چارچوب‌های زمانی مشخص شده در برخی مطالعات قبلی مطابقت دارد. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۷، محققان ژنوم سه فسیل سگ باستانی از آلمان و ایرلند را تجزیه و تحلیل کردند. پس از مقایسه آن ژنوم‌های باستانی با داده‌های ژنتیکی بیش از ۵۰۰۰ سگ و گرگ مدرن، تیم تخمین زد که سگ‌ها و گرگ‌ها بین ۳۷۰۰۰ تا ۴۱۰۰۰ سال پیش از هم جدا شدند. آن مطالعه همچنین مشخص کرد که سگ‌ها بین ۱۷۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ سال پیش به دو جمعیت تقسیم شدند: شرقی (اجرای نژاد‌های آسیای شرقی) و غربی (که به نژاد‌های مدرن اروپایی، آسیای جنوبی، آسیای مرکزی و آفریقا تبدیل شدند). بر اساس این بازه‌های زمانی، آن‌ها تخمین می‌زنند که اهلی شدن سگ در زمانی بین ۲۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ سال پیش رخ داده است.

علم و فناوری همچنان منابع جدید و بهبود یافته‌ای را برای محققان فراهم می‌کند تا در جستجوی پاسخ‌های خود از آن‌ها استفاده کنند. هرچه بیشتر تحقیق کنیم، بیشتر در مورد منشاء سگ کشف خواهیم کرد.