دنیای ویدیو گیم، یک دنیای وسیع پر از سبک‌ها و ژانر‌های مختلف است؛ هر کدام از این ژانر‌ها داستان‌های خاصی پشت خود دارند که ارزش زیادی برای بازگو کردن دارند. بازی‌های مبارزه‌ای یکی از محبوب‌ترین سبک‌ها است که در ویدیو گیم از قدیم حضور داشته و تاریخچه طولانی مدتی دارد. مکانیزم‌های گیم پلی این سبک بازی‌ها، بر اساس کمبو‌ها و مشت‌زنی‌های پیاپی و به طور کلی درگیری شدید فیزیکی است. در این مقاله به معرفی و بررسی تاریخچه بازی‌های مبارزه‌ای می‌پردازیم. با ویجیاتو همراه بمونید.

معرفی سبک مبارزه‌ای در ویدیو گیم

سبک مبارزه‌ای، که آغاز آن به طور رسمی از سال 1976 بود، نوعی از ترکیب مهارت‌های رزمی و شبیه ساز مشت زنی است. این نوع بازی‌ها بر این اساس وجود آمدند که هدفی واحد را پیش ببرند؛ «مشت بزن و برنده شو». در این بازی‌ها، حریف‌ها در نزدیک‌ترین حالت ممکن خود به هم قرار می‌گیرند و دیگر خبری از سلاح‌های گرم نیست و هر کدام باید قدرت فیزیکی خود را به چالش بکشند.

در بازی‌های مبارزه‌ای دیگر خبری از مراحل پیچیده و معمایی در گیم پلی نیست؛ بلکه شما باید با پیچیدگی ترکیب دکمه‌ها کنار هم برای زدن کمبو‌ها یا مهارت‌های خود سر و کله بزنید. چنین چیزی تجربه پلیر را به مبارزه و سرعت بخشیدن به ذهن خود برای پیروزی را نزدیک‌تر می‌کند.

این ژانر از ویدیو گیم بر پایه عناصری چون حمله، کمبو، ضد حمله، فینیشینگ و کارکتر‌هایی با مهارت‌های رزمی و خاص صورت گرفته است. همچنین مبارزه‌ها بین دو شخصیت معمولا در یک مکانی محدود و دو بعدی است که راه فرار را از پلیر‌ها می‌گیرد و آن‌ها را وادار به حمله سرعتی می‌کند. بعضی از بازی‌ها مثل Tekken به پلیر امکان مبارزه در یک فضای سه بعدی را می‌دهد.

خود عنصر نبرد در بازی مبارزه‌ای، معمولا تن به تن است و پلیر‌ها با مشت و لگد سعی می‌کنند یکدیگر را شکست دهند. هر چند بعد‌ها در بازی‌های مبارزه‌ای، امکان استفاده از انواع سلاح‌های سرد با فشار بعضی ترکیب دکمه‌ها اضافه شد.

برای اینکه بیشتر با این سبک آشنا شوید، در ادامه این مقاله، در مورد تاریخچه جذابی این ژانر دارد و نحوه شکل گیری آن بحث خواهیم کرد.

نخستین بازی مبارزه‌ای چگونه ساخته شد؟

اگر از هوادارن قدیمی دنیای ویدیو گیم باشید، احتمالا دستگاه بازی آرکید را بشناسید. این دستگاه از سال 1970 دوران شکوفایی خود را شروع کرد و تا پایان سال 1990 و قبل از ورود کنسول‌ها همچنان در اوج قرار داشت. کلوپ‌هایی پر از آرکید بودند که در دهه 1980 تاسیس شدند و علاقه‌مندان به دنبال تجربه نخستین بازی‌های ویدیویی بودند.

سال 1976 بود که شرکت بزرگ بازی سازی سگا، بازی جدید خود به نام Heavyweight Champ را برای آرکید منتشر کرد. بازی‌ که از نظر خیلی‌ها، پدر بزرگ سبک مبارزه‌ای است. قهرمان سنگین وزن، همان دروازه‌ای بود که راه را برای ساخته شدن بازی‌های مبارزه‌ای امروزی مثل مورتال کامبت و کمی قدیمی‌تر استریت فایتر را باز کرد.

این بازی گرافیک سیاه و سفیدی داشت و به بازیکن این امکان را می‌داد که مقابل حریف قرار بگیرند و به صورت تن به تن با آن مبارزه کنند. این بازی یک موفقیت تجاری بزرگ برای سگا و به طور کلی برای دنیای ویدیو گیم بود. دهه 70 میلادی، دورانی بود که ویدیو گیم در بین مخاطبان جا افتاده بود و به عنوان یک صنعت آینده‌دار معرفی شده بود. بنابراین ساخت چنین بازی‌های جدید و خاصی، برای بقای این صنعت تا به امروز تاثیر بزرگی داشت.

مکانیزم گیم پلی کاملا ساده بود؛ دو بازیکن در مقابل هم قرار می‌گرفتند و در یک بازی دو بعدی با دکمه‌های کنترلر به صورت محدود به یکدیگر مشت و لگد می‌زدند. گرافیک بازی یک فضای تک رنگ سیاه سفید بود که چیز خاصی برای نشان دادن نداشت. اما همین در سال 1976 یک انقلاب بزرگ بود.

در سال 1987، از این بازی ریمیکی ساخته شد که دوربین به پشت پلیر انتقال می‌داد و در حالت تک نفره بود. این بازی به شما این امکان را می‌داد که با چند حرف در مراحل مختلف مبارزه کنید و آن‌ها را شکست دهید. این بازی با وجود اینکه با نقد‌های خوبی رویرو شد، اما بعدا به دلیل اینکه دوربین به پشت پلیر منتقل شده بود، از آن انتقاد شد.

بازی Heavyweight Champ یک موفقیت تاریخ ساز برای ژاپن و سگا بود. این بازی در سال 1976 جزو پرفروش‌ترین بازی‌های ویدیویی در رتبه سوم شد. رتبه اول و دوم به دو بازی Ball Park و Speed Race DX اختصاص داشت.

تثبیت ژانر مبارزه‌ای

با وجود اینکه بازی Heavyweight Champ نخستین بار از مکانیزم‌های یک بازی مبارزه‌ای رونمایی کرد، اما در اصل زمانی این سبک از بازی‌های ویدیویی تثبیت شد که در سال 1984 بازی Karate Champ منتشر شد. بازی‌ای که برای نخستین بار از کنترل‌های جوی استیک دوگانه استفاده می‌کرد؛ در نتیجه برای نخستین بار بازیکنان با عنصری به نام کمبو آشنا شدند. آن‌ها می‌توانستند با آنالوگ کنترل و ترکیب چند دکمه، از مهارت‌های کاراکتر خود برای مبارزه و شکست حریف استفاده کنند.

گیم پلی بازی Karate Champ تفاوت‌های خاصی با گیم پلی Heavyweight Champ داشت. این بازی بر خلاف قهرمان سنگین وزن از گرافیک رنگی استفاده می‌کرد. دو پلیر که لباس یکی از آن‌ها قرمز و دیگری آبی بود، به مبارزه با یکدیگر می‌پرداختند. جالب اینکه مانند بسیاری از بازی‌های مبارزه‌ای امروزه، خبری از نوار سلامتی نبود و بازیکنی که زودتر ضربه خود را وارد کند، امتیاز می‌گیرد.

البته خیلی از منتقدان ویدیو گیم، سبک مبارزه‌ای را از سبک ورزشی جدا می‌دانند. در اصل آن‌ها معتقدند که بازی Karate Champ در ژانر ورزشی طبقه بندی می‌شود. مثل بازی‌های کشتی کج و کاراته‌ای چند سال اخیر. که البته چنین تفکری اشتباه است. بازی مبارزه‌ای یک ژانر دسته اول و بزرگ است. ژانری که ممکن است زیر شاخه آن ورزشی، اکشن یا حتی تخیلی باشد.

از نظر خیلی از منتقدان و نشریه‌های ویدیو گیم، بازی Karate Champ جزو ده بازی برتر است. این بازی باعث شد در ادامه بازی‌های مبارزه‌ای بیشتری در زمینه کاراته و کونگ فو ساخته شود. اعتبار این بازی برای این است که نخستین باز از مکانیزم Player vs Player استفاده کرد و توانست ژانر بازی مبارزه‌ای را به خوبی در دنیای ویدیو گیم تثبیت کند. این بازی الهام بخش اصلی سری بازی‌های Mortal Kombat است.

تکامل سبک مبارزه‌ای

بعد از انتشار دو بازی Heavyweight Champ و Karate Champ، ژانر بازی مبارزه‌ای در ویدیو گیم تثبیت شد. سال 1985 درست یک سال بعد از بازی قهرمان کاراته، بازی جدیدی با عنوان Yie Ar Kung-Fu توسط کونامی منتشر شد. این بازی مستقیما از قهرمان کاراته الهام گرفته و شاید خیلی از مکانیزم‌های آن را استفاده کرده باشد.

طولی نکشید که این بازی تبدیل به پر فروش‌ترین بازی‌های رایانه‌ای در سال 1985 شد و این به توسعه دهندگان ثابت کرد که بازی‌های مبارزه‌ای عمیقا خواهان زیادی دارد و طرفداران به شدت از این سبک بازی استقبال می‌کنند. در ادامه این مقاله دلیل این سطح از استقبال مخاطبان را به طور روانشناسی برای شما تعریف خواهیم کرد. این بازی نخستین بار از نوار سلامتی برای پلیر‌های خود استفاده کرد و توانست این عنصر را برای همیشه در ژانر مبارزه‌ای تثبیت کند.

و اما می‌رسیم به سال 1987؛ سالی که این ژانر بالاخره به تکامل رسید و در ادامه به اوج خودش رسید. کپکام در این سال بازی Street Fighter را منتشر کرد. بازی که سری‌های مختلفی داشت و از نظر خیلی از منتقدان، ژانر مبارزه‌ای را در ویدیو گیم به تکامل رساند.

کپکام که جزو نخستین شرکت‌های بازی سازی در ژاپن است، با دیدن موفقیت و استقبال از ژانر مبارزه‌ای، تصمیم گرفت تا با ادغام عناصری که پیش از این در بازی‌های مبارزه‌ای دیده بودیم و چند عنصر جدید، بازی‌ای بسازد تا در ژانر جدید مبارزه‌ای، حرف اول را بزند.

بازی استریت فایتر از کد‌های دستوری خاص روی کنترلر و آرکید استفاده کرد. کد‌هایی که با زدن چند دکمه خاص طبق ترتیب، حرکات رزمی خاصی را روی حریف اجرا می‌کرد. هوشمندی سازندگان بازی آنجا بود که این ترکیب دستوری را از گیمر پنهان می‌کرد و چنین چیزی باعث شده بود تا گیمر تلاش کند با آزمایش کنترلر، این کمبو‌ها را کشف کند و از آن استفاده کند. چنین چیزی نوعی معما و چالش را سر‌ راه بازیکنان قرار می‌داد.

بازی Street fighter به شکل ویژه‌تر و کامل‌تری از قابلیت ضد حمله استفاده می‌کرد. قابلیتی که به بازیکن این اجازه را می‌داد تا حملات حریف را با روش‌های خاصی دفع کند. این قابلیت در بازی استریت فایتر بعد‌ها در خیلی از بازی‌ها در ژانر‌های اکشن استفاده شد.

در مورد اینکه اولین بازی مبارزه‌ای بازی Heavyweight Champ است هیچ شکی نیست، اما منتقدان اتفاق نظر دارند که Street Fighter نخستین بازی مبارزه‌ای مدرن است که ژانر مبارزه‌ای را به تکامل خود رساند و از دنیای آرکید وارد کنسول‌ها و رایانه‌های خانگی شد.

در ادامه دنباله‌های بیشتری از عنوان Street Fighter منتشر شد. این سری در ادامه با ساخت بازی Streer Fighter 2 روایت و داستان سرایی را وارد سبک مبارزه‌ای کرد و با طراحی شخصیت‌های محبوبی مثل کن و ریو، مخاطب را بیش از پیش به دنیای مبارزه‌ای نزدیک‌تر کرد.

در سال 1994 استودیو Namco بازی مبارزه‌ای جدیدی با عنوان Tekken را منتشر کرد. این بازی زمانی به بازار آمد که پلی استیشن تلاش می‌کرد تا با شناخت گیمر‌ها و سبک‌های مختلف، یک برنامه تبلیغاتی بزرگ برای فروش بیشتر راه‌اندازی کند. سری بازی Tekken تبدیل به همین برنامه شد. انحصاری شدن این بازی کمک بزرگی به فروش پلی استیشن کرد. این بازی با نوآوری در داستان‌گویی در بازی‌های مبارزه‌ای، تلاش کرد تا مخاطبان بیشتری به سمت خود جذب کند.

خشونت بیشتر، موفقیت بیشتر!

موفقیت چشمگیر سری بازی Street Fighter و نسخه اول Tekken، باعث شد تا توسعه دهندگان و استودیو‌های بازی سازی، دست به نوآوری و خلاقیت‌های بیشتر در این سبک بازی بزنند. از‌ نخستین بازی‌هایی که بعد از Street Fighter روی کار آمد و کمی خلاقیت بیشتری از خودش نشان داد، بازی Mortal Kombat از استودیو Midway Games بود.

نخستین نسخه از این بازی در سال 1992 منتشر شد؛ بازی‌ای که مکانیزم‌های گیم پلی استریت فایتر را درون خود داشت و به آن خشونت‌های بیشتر و حرکات مبارزه‌ای پیچیده‌تری اضافه کرد. مورتال کامبت با طراحی شخصیت‌های دیجیتالی که هر کدام قابلیت‌های مختلفی در مبارزه داشتند، باعث شد تا مخاطبان شوق بیشتری برای وقت گذارندن در بازی نشان دهند. زیرا هر شخصیتی استراتژی خاصی را طلب می‌کرد و به بازیکن این اجازه را می‌داد تا بیشتر در دنیای بازی وقت بگذرانند تا کمبو‌های مختلف هر شخصیت را کشف و اجرا کنند.

با ورود مورتال کامبت به دنیای بازی‌های مبارزه‌ای، ملاک جدیدی برای درخشش و موفقیت بازی‌های مبارزه‌ای تعیین شد. خون‌ریزی بیشتر، چیزی بود که مخاطبان انتظار آن را می‌کشیدند. این کار را نخست مورتال کامبت آزمایش کرد و هرچه بیشتر و بهتر دل و روده‌ی کاراکتر‌ها روی صفحه نمایش قرار می‌گرفت، بازی جنجالی‌تر و موفق‌تر می‌شد.

خشونت گرافیکی سری بازی‌های مورتال کامبت، سبک مبارزه‌ای را در چند لول بالاتر برد. این سری بازی منبع الهام بخشی برای بسیاری از بازی‌های اکشن بعد از خود شد. خون ریزی، خرد شدن استخوان‌ها و تکه تکه شدن شخصیت‌های بازی، از جمله چیز‌هایی بود که گیمر را پای بازی نگه می‌داشت.

این نمایش از خون‌ریزی و خشونت بیشتر در حرکات نمایشی پایانی که به آن Fatalities گفته می‌شد، خودش را نشان می‌داد که یکی از قابل توجه ترین ویژگی‌های سری مورتال کامبت است. Fatalities در واقع قابلیتی است که در اختیار بازیکن برنده قرار می‌گیرد و زدن دکمه‌های دستوری کنترلر، نوعی روش خاص و خشنی برای زمین زدن حریف در پیش می‌گرفت که پر از خشونت و خون ریزی بود. این سیاست مورتال کامبت همچنان ادامه دارد و توسعه دهندگان کماکان راه‌های جدیدی را برای نشان دادن خشونت آزمایش می‌کنند.

اصل بر خشونت بود؛ در واقع توسعه‌دهندگان بازی تنها راه فروش بیشتر را خشونت و خون‌ریزی بیشتر می‌دانستند. چون به خوبی آگاه بودند که نوجوانان بیشتر از هر چیزی دوست دارند خشم درونی خود را به نوعی قانونی تخلیه کنند. چی بهتر از اینکه پشت یک رایانه له شدن صورت یک کارکتر را ببینی و دل و روده‌اش را به بیرون بکشی؟ شاید جالب باشد بدانید که خیلی از این خشونت‌ها کمکی به گیم‌پلی نمی‌کرد اما بود تا پلیر از دیدن آن لذت ببرد. مثل Fatalities که در واقع یک نمایش بود و ربطی به گیم پلی نداشت.

چرا بازی‌های مبارزه‌ای به سرعت بین گیمر‌ها محبوب شد؟

پاسخ به این سوال کمی چالش برانگیز است. ژانر مبارزه‌ای جزو نخستین سبک‌هایی بود که در آرکید معرفی شد. بنابراین گیمر‌ها بازی دیگری برای گذارندن اوقات فراغت خود نداشتند؛ برای همین به مرور سبک مبارزه‌ای تبدیل به یک فرهنگ در ذهن مخاطب شد. خیلی از گیمر‌های قدیمی تعریف‌شان از ویدیو گیم به سبک مبارزه‌ای محدود می‌شود.

اما اگر بخواهیم عمیق‌‌تر به این سوال پاسخ دهیم، باید وارد بحث روانشناسی شویم. خشم، عنصری است که در وجود انسان از ابتدا حضور داشته و اتفاقات و رویداد‌های مختلف باعث بیشتر شدن آن می‌شود. اما فرهنگ و جامعه، آنچنان فضایی برای تخلیه این خشم ندارد؛ ویدیو گیم یکی از‌ مکانیزم‌های دفاعی است که مخاطب می‌تواند تا حدودی در آن به تخلیه خشم درونی خود بپردازد.

کنترل کردن یک کاراکتر و مشت و لگد‌های فراوان به حریف، عنصر خشم را تا حدودی در وجود مخاطب کنترل می‌کند. طولی نکشید که توسعه دهندگان بازی‌های ویدیویی به وجوه روانی گیمر‌ها پی بردند. بازی مورتال کامبت به خوبی از این وجه استفاده کرد. توسعه دهندگان مورتال‌کامبت با ارائه خشونت‌های‌تصویری بیشتر و خون ریزی‌های گرافیکی، این نیاز مخاطب به تخلیه انرژی را برآورده کرد. چنین چیزی یک بازاریابی و تجارت است.

شاید جالب باشد بدانید که پشت هر بازی موفقی یک تیم روانشناسی برجسته وجود دارد که برنامه ریزی می‌کند بازی چطور باشد تا گیمر با آن ارتباط روانی برقرار کند و به نوعی به آن اعتیاد داشته باشد. خشونت و تمایل انسان به دیدن آن، یکی از روش‌هایی است که ارتباط روانی گیمر‌ را با بازی بیشتر می‌کند.

تایم لاین تاریخچه بازی‌های مبارزه‌ای

• سال 1976: انتشار بازی Heavyweight Champ به عنوان نخستین بازی مبارزه‌ای
• سال 1984: معرفی عنصر مهارت‌ها از طریق کنترل‌های جوی استیک دوگانه با بازی Karate Champ
• سال 1985: انتشار بازی Yie Ar Kung-Fu توسط کونامی که بازی‌های مبارزه‌ای را دچار تحول در ساختار کرد
• سال 1987: انتشار بازی Street Fighter توسط کپکام و تثبیت ژانر مبارزه‌ای
• سال 1992: ورود سری بازی Mortal Kombat در دنیای ویدیو گیم و نوآوری و خلاقیت بیشتر در سبک مبارزه‌ای
• سال 1994: استفاده از انیمیشن سه بعدی در بازی Tekken برای نخستین بار

سخن پایانی

اکنون در دهه 2020 هستیم؛ دهه‌ای که سبک بازی‌های مبارزه‌ای، مدرن‌تر شدند و گرافیک و گیم پلی آن‌ها به لطف کنسول‌های نسل هشت و نهمی به شدت بهبود پیاده کردند. آخرین نسخه از مورتال کامبت در سال 2023 با عنوان Mortal kombat 1 منتشر شد. چیزی که شما در این گیم می‌بینید، یک تاریخچه چندین ساله دارد که آغازش از سال 1976 بود. سالی که نخستین بازی مبارزه‌ای وارد آرکید‌ها شد و آغازگر یک مسیر تجاری موفق برای صنعت ویدیو گیم بود. این مسیر همچنان به لطف فرانچایز‌های مورتال کامبت و استریت فایتر ادامه دارد و کماکان در حال پیشرفت است.

بیشتر بخوانید: