فرارو-  ۲۵ نوامبر (۵ آذر) روز جهانی مبارزه با خشونت خانگی است. خانه و خشونت خانگی مهم‌ترین چالش امروز زنان است. در مسیر پردردسر زندگی زنان خشونت توسط خانواده یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که باید به آن پرداخته شود.

به گزارش فرارو، متن زیر درباره فیلم‌هایی است که به این موضوع پرداخته است. 

فیلم‌های ایرانی درباره خشونت خانگی

 در فیلم‌های ایرانی خشونت خانگی علیه زنان از موضوعاتی بوده است که همواره به‌عنوان یک موضوع فرعی به آن نگاه شده است؛ اما گاهی آثاری نیز ساخته شده است که به این موضوع نگاه عمیق داشته است.

فیلم سینمایی قرمز (۱۳۷۶) 

فیلم قرمز ساخته فریدون جیرانی در ژانر درام – اجتماعی است که هدیه تهرانی، محمدرضا فروتن و کمند امیرسلیمانی نقش‌های اصلی آن را بازی می‌کنند. هستی مشرقی با بازی هدیه تهرانی، همسر مردی شکاک و بیمار است که هرگز دست از آزار روحی و روانی همسرش برنمی‌دارد.

شاید جالب باشد که بدانید داستان فیلم برگرفته از قصه واقعی زندگی زنی به نام ام‌البنین است که در سال ۱۳۷۱ توسط همسرش کشته می‌شود؛ اما برخلاف آن فریدون جیرانی در این فیلم از هستی مشرقی محافظت می‌کند و داستان به گونه دیگری رقم می‌خورد. 

فیلم سینمایی دو زن (۱۳۷۷) 

فیلم سینمایی دوزن ساخته تهمینه میلانی در ژانر اجتماعی با بازی نیکی کریمی، مریلا زارعی و آتیلا پسیانی است. در این فیلم میلانی زندگی فرشته را نشان می‌دهد، زنی که استعداد و بهترین فرصت‌ها را دو بار در جامعه مردسالار می‌بازد: بار اول به‌خاطر آزار مردی در خیابان و بار دوم به‌خاطر آزارهای همسرش. غم‌انگیز آن جاست که همسرش آسیب‌هایی را که به فرشته زده را با دوست‌داشتن او توجیه می‌کند.

 فیلم سینمایی رگ خواب (۱۳۹۵) 

 کاش هیچ‌وقت از این خواب شیرین بیدار نشم ماندگارترین دیالوگی است که در رگ خواب می‌بینیم و می‌شنویم. این فیلم به کارگردانی حمید نعمت‌الله در سال ۱۳۹۵ در ژانر درام – رمانتیک ساخته و لیلا حاتمی، کوروش تهامی و الهام کردا بازیگران اصلی آن است و همایون شجریان نیز آهنگ تیتراژ آن را خوانده است. 

 رگ خواب روایت بی‌پناهی و آسیب‌های یک زن در فضای خانه است. روایت خشونت‌هایی است که مردان به زنان در خانه دارند و گاهی هیچ‌کس باور نمی‌کند که توسط شوهر مورد آزار و آسیب قرار گرفته‌اند.

 فیلم سینمایی ملی و راه‌های نرفته‌اش (۱۳۹۶) 

 ملی و راه‌های نرفته‌اش در سال ۱۳۹۶ در ژانر درام توسط تهمینه میلانی ساخته شد و میلاد کی مرام، ماهور الوند و افسر اسدی بازیگران اصلی آن هستند. شک و تردید و یک عشق سمی همه این موضوعات دست‌به‌دست هم داده است تا زندگی ملی پر از چالش و سختی باشد. ملیحه دختر جوانی است که برای از تعصب و فضای سمی خانه تن به ازدواج با پسری به اسم سیاه می‌دهد. راهی که مصداق از چاله درآمدن و افتادن تو چاه! حمایت خانواده از سیاه در آسیب‌رساندن به ملی نیز یکی از موضوعاتی که کارگردان به آن پرداخته است.

اشتباه ملی برای فرار از خانواده سنتی و مردسالار و ازدواج بدون شناخت با سیاه باعث ورودش به زندگی شده است که راه برگشت ندارد زیرا می‌داند برگشت به خانواده چالش‌های بیشتری دارد. حمایت مادر سیاه که خود آسیب دیده از همسرش است، نشان می‌دهد که سیاه از کودکی شاهد آزار مادرش توسط پدر بوده است و آسیب‌زدن به ملی را تنها راه بهتر زندگی‌کردن می‌داند. عدم حمایت خانواده یکی از دلایلی است که زنان را مجبور به ماندن در خانه‌ای می‌کند که می‌دانند آسیب می‌بینند. 

 فیلم‌های خارجی درباره خشونت خانگی

 فیلم‌های خارجی زیر، فیلم‌هایی هستند که منحصراً به موضوع خشونت علیه زنان در محیط خانه و خانواده پرداخته‌اند. 

 فیلم سینمایی چراغ‌گاز (Gas light) 

چراغ‌گاز (gas light) به کارگردانی جورج کیوکر با هنرمندی اینگرید برگمن در سال ۱۹۴۴ در ژانر دلهره ساخته شد که اثری اقتباسی از نمایشنامه خیابان فرشته ساخته پاتریک هامیلتون است. چراغ‌گاز درباره یک پیانیست اهل پراگ است که یک خواننده زن را به طمع به‌دست‌آوردن جواهرات سلطنتی در خانه‌اش در لندن می‌کشد اما نمی‌تواند جواهرات را پیدا کند. او که هنوز در دنبال جواهرات است، نقشه ازدواج با خواهرزاده مقتول را می‌کشد. با همسر تازه به خانه مقتول بر می‌گردد؛ اما راه زیادی در پیش دارد تا جواهرات را پیدا کند. 

 قاتل برنامه‌ای جدید می‌چیند و در رابطه‌اش با عروس جوان، وانمود به دوست‌داشتن آن می‌کند؛ اما هم‌زمان نیز او را متهم به گم کردن وسایلش می‌کند و به مرور خشونت را نیز به نقشه‌اش اضافه می‌کند تا زن نیز احساس ضعف شدیدی در برابر مرد داشته باشد و کنترل خود و زندگی را کاملاً به مرد بسپارد. تلقین مشکلات روحی و روانی به زنان یکی از راه‌هایی است که افراد و خانواده‌ها برای آزار زنان از آن استفاده می‌نمایند که در این فیلم به خوبی نمایش‌داده‌شده است.

 فیلم سینمایی گاو بینوا (poor cow) 

 فیلم گاو بینوا (poor cow) در سال ۱۹۶۷ به کارگردانی کن لوچ و بازی جیمز بکیت ساخته شد. جو دختر داستان وضعیت نابسامانی در خانه پدر الکلی‌اش دارد که در نهایت باعث می‌شود او از خانه فرار کند و تن به ازدواج با شخصیتی به نام تام خلافکار دهد و صاحب فرزندی نیز می‌شود. تام بعد از مدتی به زندان می‌افتد و جو و فرزندش به حال خود رها می‌شوند.

جو و فرزندش در هر مرحله از زندگی با خشونت‌هایی از سمت مردان و جامعه روبرو هستند. او در شبی سرد فرزند خود را گم می‌کند و بعد از مدتی در خرابه‌ای او را پیدا می‌کند و به دنبال زندگی‌اش می‌رود. او که خشونت‌های زیاده‌ای را از سمت خانواده و همسر دیده است نمی‌توان خود را از این چرخه خشونت رها کند و زندگی پر درد و رنجش با تام ادامه می‌دهد.

  فیلم سینمایی مامور خود خوانده (A Vigilante) 

 در فیلم مامور خودخوانده (A Vigilante)، شخصیت سرکش و مستقل سیدی که توسط اولیویا وایلد به تصویر کشیده شده، به عنوان یک بازمانده و قربانی آزارهای خانگی معرفی می‌شود. او تمام تلاشش را برای پیدا کردن و مجازات آزارگران و سوءاستفاده‌کنندگان به کار می‌گیرد. در عین حال، به دنبال همسر سابق و شکنجه‌گر خود نیز می‌گردد. 

 این فیلم، فضایی را به نمایش می‌گذارد که در آن سیدی با سوءاستفاده‌کنندگان متعددی که به طور آزادانه زندگی می‌کنند، روبرو می‌شود. اولیویا وایلد در این فیلم بازی فوق‌العاده و تأثیرگذاری را ارائه می‌دهد و احساسات واقعی را به شخصیت خود منتقل می‌کند. با وجود جنبه‌های سینمایی کارهای سیدی، این فیلم به عمق سفر احساسی او می‌پردازد و اطمینان حاصل می‌کند که انگیزه‌ها و رفتارهای خودسرانه‌اش به طور واقعی باقی می‌مانند.

فیلم نشان می‌دهد که آزارها و خشونت‌هایی که در خانه علیه زنان اتفاق می‌افتد حتی بعد از خروج از خانه و ترک فرد آزارگر با زنان باقی می‌ماند و تمام زندگی را با چالش مواجه می‌نماید.

 فیلم سینمایی پرندگان بی‌نام (birds without names)

 پرندگان بی‌نام۲۰۱۷ (birds without names) محصول کشور ژاپن است که در آن عشق سمی به تصویر کشیده می‌شود، توواکو که نمی‌تواند از دست معشوقه سابقش رهایی یابد، در حالی که با جینجی، پیرمردی که به شدت به او علاقه‌مند است، زندگی می‌کند به سمت تاریکی می‌رود و در جایی متوجه می‌شود که جینجی در گم شدن معشوق سابقش نقش داشته است. 
 فیلم پرندگان بی‌نام بینندگان را در حالت تعلیق نگه می‌دارد و به طرز ماهرانه‌ای مقصر واقعی داستان را پنهان می‌کند. این فیلم معمایی ژاپنی به زندگی قربانیان آزار و اذیت نگاهی می‌اندازد و چرخه‌ای از خودمجازاتی را به تصویر می‌کشد. فیلم به پیچیدگی‌های روابط عاشقانه سمی پرداخته و تأثیرات مخرب آزار عاطفی را به خوبی نشان می‌دهد که زنان به دلیل حضور در چرخه معیوب خشونت خانگی به راحتی نمی‌توانند زندگی را ترک کنند. 

 تفاوت فیلم‌های ایرانی و خارجی در پرداختن به خشونت خانگی

 ۱. در فیلم‌های ایرانی صراحت کمتری در پرداختن به این موضوع است اما در فیلم خارجی کارگردان بی‌پرده‌تر به موضوع خشونت خانگی پرداخته اند. 

۲. خشونت خانگی پدر علیه دختران در فیلم‌های خارجی به وضوح نشان داده می‌شود اما در ایران به این موضوع کمتر پرداخته شده است. 

 جمع‌بندی

 تمامی فیلم‌های ایرانی و خارجی بالا به یک موضوع واحد متمرکز شده اند، خشونت در خانه علیه زنان. خشونتی که از سمنت همسر، پدر یا تمام اعضای خانواده علیه زنان صورت می‌گیرد و گاهی برخی از زنان خود از سر ناآگاهی مستحق خشونت می‌دانند. در نهایت آگاهی تنها راه نجات زنان است.