سرفه‌ خشک، یکی از انواع سرفه است که دلایل متعددی برای بروز آن وجود دارد. این اتفاق طبیعی که در حالت عادی به تمیزشدن مجاری تنفسی کمک می‌کند، درصورتی که ادامه‌دار باشد می‌تواند زندگی عادی شما را مختل کند. بیشتر اوقات سرفه‌های خشک دلایل بسیار ساده‌ای دارند و به همین دلیل درمان سرفه خشک نیز ساده است. اما در برخی از موارد، این سرفه‌ها نشانه‌ای از وجود یک مشکل جدی در بدن ما هستند و باید درمان فوری سرفه و یافتن علت آن جدی گرفته شوند.

به گزارش زومیت، در این مقاله به معرفی سرفه خشک، درمان سرفه خشک و دلایل بروز آن خواهیم پرداخت و به شما خواهیم گفت که چه زمانی باید این سرفه‌های آزاردهنده را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید. برای آشنایی با درمان‌‌های خانگی سرفه خشک و داروی گیاهی ضد سرفه با ما همراه باشید.

سرفه خشک چیست؟

در دنیای پزشکی، سرفه‌ها به دو نوع مختلف تقسیم می‌شوند: سرفه‌های مرطوب یا مولد و سرفه‌های غیرمولد. سرفه‌های مولد با خلط همراه هستند و مسیرهای هوایی را از وجود مخاط پاک می‌کنند. سرفه‌های غیرمولد که با نام سرفه خشک هم شناخته می‌شوند، هیچ خلط یا مخاطی تولید نمی‌کنند. این نوع سرفه‌ها، بسیار آزاردهنده هستند و عوارضی مانند التهاب و خشکی گلو، خارش و گلودرد به‌همراه دارند.

رفلاکس معده، آلرژی و ویروس‌ها، ازجمله دلایلی هستند که باعث ایجاد سرفه خشک می‌شوند؛ اما صرف‌نظر از دلایل ایجاد سرفه، چنانچه این سرفه‌ها برای مدت طولانی وجود داشته باشند، می‌توانند کیفیت زندگی شما را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهند؛ به‌خصوص اگر درطول شب بدتر شوند و خواب شبانه‌ی شما را مختل کنند به همین دلیل درمان سرفه خشک بسیار مهم است.

علائم سرفه خشک چیست؟

سرفه خشک، ممکن است احساس غلغلک در گلو ایجاد کند که باعث می‌شود سعی کنید گلوی خود را با سرفه صاف کنید. وقتی هوا را به زور بیرون می‌دهید، گلویتان تحریک و خشک می‌شود و ممکن است دچار گلودرد شوید.

چرا هنگام سرفه خشک، سینه درد می‌گیرد؟

وقتی سرفه خشک بدون خلط دارید، اساساً هوا را سرفه می‌کنید. سرفه خشک که بسیار شدید است یا بیش از سه هفته طول می‌کشد (سرفه مزمن) ممکن است ریه‌ها یا ماهیچه‌های سینه‌ی شما را تحت فشار قرار دهد و موجب شود همراه با سرفه، دچار درد قفسه سینه شوید.

اکثر افراد با سرفه خشک احساس سفتی قفسه سینه دارند. همچنین ممکن است احساس فشرده‌شدگی یا فشار در قفسه سینه داشته باشید، مانند وزنه‌ای که روی سینه‌ی شما است.

مهم‌ترین علل سرفه خشک

سرفه خشک علت‌های مختلفی دارد که بیشتر آن‌ها بسیار ساده هستند و نیاز به پیگیری جدی ندارند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین علل سرفه خشک آشنا می‌شوید:

رفلاکس معده

استرس، عوامل ژنتیکی، چاقی، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های محرک، مصرف سیگار و آسم در لیست مهم‌ترین عواملی قرار دارند که به بروز بیماری رفلاکس معده منجر می‌شوند. در بیشتر مواقع می‌توان با اصلاح سبک زندگی و مصرف دارو، بیماری رفلاکس معده را کنترل کرد و مانع از بروز سرفه خشک شد.

درمان سرفه خشک دراثر عفونت ویروسی

ویروس‌های سرماخوردگی از رایج‌ترین عواملی هستند که سبب بروز سرفه‌های خشک می‌شوند. درچنین شرایطی ممکن است حتی تا دو ماه پس از بهبود علائم سرماخوردگی نیز سرفه‌‌های شما ادامه داشته باشند. این سرفه‌ها معمولا به‌دلیل حساس‌شدن مسیر هوایی پس از سرماخوردگی ایجاد می‌شوند.

درمان سرفه‌ خشک پس از سرماخوردگی، معمولا دشوار است و نیاز به صبر و شکیبایی دارد. درچنین شرایطی که درمان فوری سرفه ممکن نیست بهتر است، از مایعات گرم و داروهای ضدسرفه استفاده کنید تا مسیر هوایی شما فرصت کافی را برای بهبودی به‌دست آورد.

آسم

آسم، نوعی بیماری تنفسی است که در آن مسیرهای هوایی متورم و باریک می‌شوند. باوجود اینکه سرفه خشک یکی از رایج‌ترین علائم آسم است، بارزترین نشانه‌ی این بیماری به‌شمار نمی‌رود؛ البته مبتلایان به نوع خاصی از این بیماری که «آسم سرفه‌ای» نام دارد، هنگام حملات آسم، فقط سرفه‌های خشک را تجربه می‌کنند. برای درمان سرفه خشک در آسم، از داروهای طولانی‌اثر یا کوتاه‌اثر استفاده می‌شود.

ترشحات پشت حلق

جمع‌شدن ترشحات سینوس‌ها یا مخاط بینی در پشت گلو، ترشحات پشت حلق نامیده می‌شود و یکی از مهم‌ترین دلایل سرفه خشک به‌شمار می‌رود. گلودرد، سرفه‌های شبانه، آبریزش بینی و مشکل در بلع از دیگر علائمی هستند که درصورت وجود ترشحات پشت حلق آن‌ها را تجربه خواهید کرد. درمان ترشحات پشت حلق به علت آن‌ها بستگی دارد؛ البته صرف‌نظر از علت این مشکل، گرفتن دوش آب گرم و بخور گزینه‌های مناسبی برای پاک‌سازی سینوس‌ها هستند و به درمان سرفه خشک و درمان سرفه شدید کمک می‌کنند.

حساسیت

یکی دیگر از علل سرفه خشک، حساسیت به عوامل محرک مختلف است. گرده‌ی گیاهان، برخی از مواد غذایی حساسیت‌زا و گردوغبار رایج‌ترین محرک‌هایی هستند که با ایجاد واکنش آلرژیک در بدن، احتمال سرفه خشک را افزایش می‌دهند؛ البته سرفه‌های خشک ناشی از حساسیت، علائم دیگری مانند خارش و آبریزش چشم و بینی هم به‌همراه دارند.

علاوه‌بر علت‌های رایجی که به آن‌ها اشاره کردیم، عوامل نادر دیگری هم وجود دارند که ممکن است باعث ایجاد سرفه خشک شوند. این عوامل عبارت‌اند از:

• محرک‌های محیطی مانند آلودگی هوا‌‌
• مهارکننده‌های ACE که برای درمان مشکلاتی مانند فشارخون استفاده می‌شوند
• سیاه‌سرفه
• بیماری فروپاشی ریه
• سرطان ریه
• نارسایی قلبی
• فیبروز ریوی ایدیوپاتیک

بهترین راه پیشگیری از سرفه خشک چیست؟

ساده‌ترین راه پیشگیری از سرفه خشک، مصرف مداوم آب و مرطوب نگه‌داشتن گلو است. راه‌حل دیگری که می‌توانید برای جلوگیری از سرفه‌های خشک از آن استفاده کنید، ازبین‌بردن محرک‌های سرفه‌ است. استفاده از تصفیه‌کننده هوا، بهترین راه برای ازبین‌بردن آلاینده‌های محیطی به‌شمار می‌رود و می‌تواند از سرفه‌های خشک ناشی از آلودگی‌ها جلوگیری کند.

با ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی می‌توانید از بسیاری از موقعیت‌هایی که باعث سرفه خشک و درد قفسه سینه می‌شوند، جلوگیری کنید:

• زمانی که کیفیت هوا ضعیف، آلودگی شدید و تعداد گرده‌ها زیاد است، تا حد امکان در داخل خانه بمانید و پنجره‌ها را بسته نگه دارید.
• کشیدن سیگار را ترک کنید.
• اگر صاف دراز کشیدن باعث درد قفسه سینه می‌شود، در حالی بخوابید که سر و بالاتنه در حالت شیب‌دار هستند. از یک بالش اضافی یا تشکی استفاده کنید که بتوان آن را روی زوایای دلخواه تنظیم کرد.
• از رژیمی پیروی کنید که باعث تولید بیش از حد اسید معده نشود.

تشخیص علل برای درمان سرفه

برای تشخیص علت سرفه خشک، پزشک معمولاً با پرسش در مورد علائم و سابقه‌ی پزشکی فرد سوال می‌کند و سپس معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهد.

پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص و درمان فوری سرفه، برخی آزمایش‌ها را نیز تجویز کند که شامل موارد زیر می‌شود:

• آزمایش‌های تصویربرداری: عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس یا سی‌تی‌اسکن، تصاویری از داخل قفسه سینه تهیه می‌کند که به پزشکان امکان می‌دهد مشکلات احتمالی را بررسی کنند.
• دم‌سنجی: این آزمایش شامل نفس‌کشیدن درون یک دستگاه پلاستیکی است تا عملکرد ریه‌ی فرد بررسی شود. پزشکان از دم‌سنجی برای تشخیص بیماری‌هایی مانند آسم یا فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF) استفاده می‌کنند.
• آندوسکوپی: آندوسکوپ یک لوله‌ی باریک و بلند با دوربین و چراغ در انتهای آن است. در آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش، پزشکان این لوله را برای بررسی مشکلات موجود در مری، معده و بخشی از روده‌ی کوچک، از طریق دهان وارد گلو می‌کنند. در برونکوسکوپی، پزشک لوله را از دهان وارد می‌کند و به بررسی نای و راه‌های هوایی می‌پردازد.

درمان سرفه خشک به‌شکل تخصصی

گزینه‌های درمان سرفه خشک شما به علت اصلی سرفه خشک و درد قفسه‌ی سینه بستگی دارد.

درمان سرفه خشک ناشی از آسم

پزشک ممکن است استفاده از اسپری تنفسی را براساس نیاز شما توصیه کند. برونکودیلاتور سریع‌اثر می‌تواند راه‌های هوایی را سریعاً گشاد کند. کورتیکواستروئید‌ها یا در اصطلاح عامیانه کورتون که طولانی‌اثر هستند، می‌توانند التهاب را کاهش دهند و به درمان سرفه شدید کمک کنند.

• برونکودیلاتور معمولاً به‌صورت مصرف موردی، مثلاً برای تسکین حمله‌ی آسم، استفاده می‌شود.
• کورتیکواستروئید ممکن است به‌عنوان درمان روزانه تجویز شود.

رفلاکس معده (GERD)

پزشک ممکن است آنتی‌اسیدها یا بازدارنده‌های پمپ پروتون را برای کنترل اسید معده تجویز کند. تغییرات سبک زندگی نیز می‌تواند به مدیریت رفلاکس در بلندمدت کمک کند. برای تسکین سریع سوزش سر دل، می‌توانید درمان‌های سریع خانگی را امتحان کنید.

درمان سرفه عفونت‌های تنفسی

سرفه خشک ناشی از عفونت‌های تنفسی ماندگار مانند سرماخوردگی معمولی ممکن است با برخی درمان‌های خانگی مدیریت شود:

• استفاده از قرص‌های مکیدنی گلو
• استفاده از بخور برای افزایش رطوبت در اتاق خواب
• دوش آب گرم و بخار برای مرطوب‌کردن راه‌های هوایی
• افزایش مصرف مایعات، مانند چای داغ با عسل
• همچنین می‌توانید از داروهایی که حاوی دکسترومتورفان هستند برای سرکوب واکنش سرفه استفاده کنید.

تحریک‌کننده‌های محیطی

کاهش قرار‌گرفتن در معرض تحریک‌کننده‌های محیطی معمولاً برای درمان سرفه خشک و ناراحتی قفسه سینه کافی است. تا حد امکان در داخل خانه بمانید تا از دمای سرد یا روزهایی با آلودگی و گرده زیاد اجتناب یا از ماسک استفاده کنید. ممکن است مصرف داروی آلرژی برای درمان فوری سرفه یا درمان سرفه‌ خشک شما مناسب‌ باشد.

اگر به‌طور مکرر دچار سرفه خشک، درد یا فشار در قفسه سینه و سایر واکنش‌های آلرژیک می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما را به متخصص آلرژی ارجاع دهد تا منبع علائم شناسایی و درمان مناسب انجام شود.

پنجره‌ها را ببندید تا از ورود آلاینده‌ها به خانه جلوگیری کنید.

درمان سرفه خشک دراثر پنوموتوراکس

درمان پنوموتوراکس بسته به شدت، علت آن و این‌که آیا قبلاً رخ داده باشد یا نه متفاوت است:

• بسیاری از موارد خفیف ممکن است به‌طور خودبه‌خود بهبود یابند. پزشک ممکن است رویکرد مراقبت و انتظار را برای اطمینان از بهبودی ریه اتخاذ کند. در این روش از درمان، آن‌ها به‌طور مرتب به‌وسیله‌ی عکس‌برداری با اشعه ایکس، ریه‌ی شما را بررسی می‌کنند.
• برای موارد متوسط تا شدید یا مکرر، ممکن است درمان‌های تهاجمی لازم باشد. این درمان‌ها می‌توانند شامل تخلیه‌ی هوای اضافی با استفاده از لوله به قفسه‌ی سینه، بخیه کردن نشت‌های ریه، یا برداشتن قسمت آسیب‌دیده ریه باشند.

بیماری قلبی یا ریوی

اگر سرفه و درد قفسه سینه مربوط به بیماری قلبی یا ریوی باشد، پزشک ممکن است برای درمان سرفه خشک و علت آن داروها و همچنین سایر درمان‌ها یا روش‌ها را توصیه کند.

درمان‌ سرفه خشک خانگی

خوشبختانه درمان‌های خانگی سرفه خشک بسیار موثر هستند و می‌توانند در کنار داروهایی که پزشک معالجتان تجویز می‌کنند، به درمان فوری سرفه کمک کنند؛ البته باید توجه داشته باشید که گاهی اوقات شاید لازم باشد چند گزینه‌ را به‌صورت هم‌زمان استفاده کنید تا به نتیجه‌ی دلخواه برسید؛ علاوه‌بر این فراموش نکنید که برخی از درمان‌های خانگی که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید، برای کودکان مناسب نیستند:

درمان سرفه با زردچوبه

زردچوبه، به‌دلیل داشتن کورکومین، خواص ضدمیکروبی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی داردو با اضافه‌کردن زردچوبه به نوشیدنی خود یا استفاده از آن در غذاهای مختلف می‌توانید از شدت سرفه‌های خشک خود کم کنید.

ریشه گل ختمی

اگر نگاهی به ترکیبات شربت‌های گیاهی ضدسرفه انداخته باشید، حتما نام ریشه‌ی ختمی را درمیان آن‌ها دیده‌اید. ریشه‌ی گل ختمی داروی گیاهی ضد سرفه است که ماده‌ای به‌نام موسیلاژ دارد که حاوی آنتی‌اکسیدان است و به بهبود مشکلات گوارشی و تحریکات پوستی کمک می‌کند. موسیلاژ درواقع پوششی روی مخاط گلو ایجاد می‌کند که باعث درمان سرفه خشک می‌شود. این پوشش، از بازگشت اسید معده به مری نیز جلوگیری می‌کند.

ریشه گل ختمی به تسکین سرفه خشک کمک می‌کند.

چای ماسالا

چای ماسالا هم مانند ریشه‌ی گل ختمی حاوی آنتی‌اکسیدان است و گزینه‌ی مناسبی برای تسکین سرفه‌های خشک محسوب می‌شود. این چای خوشمزه، خلط‌آور است و مصرف آن به درمان هرچه‌سریع‌تر سریع‌تر گلودرد و درمان سرفه خشک کمک می‌کند.

درمان فوری سرفه با عسل

عسل یکی از گزینه‌های بسیار رایجی است که همه‌ی ما هنگام سرماخوردگی و برای درمان گلودرد از آن استفاده می‌کنیم. براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، عسل عملکرد بسیار بهتری نسبت به داروی دکسترومتورفان در تسکین سرفه دارد. استفاده از عسل برای بزرگسالان و کودکان بالای دو سال مانعی ندارد؛ اما به توصیه‌ی پزشکان، کودکان زیر دو سال نباید از عسل استفاده کنند.

زنجبیل، داروی گیاهی ضد سرفه

درمان سرفه خشک با زنجبیل، یکی از ساده‌ترین راه‌هایی است که می‌توانید از آن استفاده کنید. زنجبیل، داروی گیاهی ضد سرفه، علاوه‌بر تقویت سیستم ایمنی و تسکین درد، خواص آنتی‌باکتریال و ضدالتهابی هم دارد. برای گرفتن نتایج بهتر و درمان فوری سرفه‌‌ خشک می‌توانید مقداری عسل هم به چای زنجبیلی خود اضافه کنید.

غرغره آب نمک گرم

آب نمک، التهاب را کاهش می‌دهد و به نرم‌شدن گلو کمک می‌کند؛ به‌همین دلیل غرغره آب‌نمک گرم یکی از ساده‌ترین درمان‌های خانگی سرفه خشک است که بسیاری از پزشکان آن را به بیماران خود توصیه می‌کنند. توجه داشته باشید که غرغره آب نمک برای کودکان مناسب نیست؛ چراکه احتمال دارد به‌طور ناخواسته آب نمک را بنوشند.

نعناع‌ فلفلی

نعناع فلفلی ماده‌ای به‌نام منتول دارد که می‌تواند با بی‌حس‌کردن اعصاب انتهای گلو به تسکین سرفه خشک کمک کند. این داروی گیاهی ضدسرفه، خاصیت ضدباکتریایی و ضدویروسی هم دارد؛ بنابراین چنانچه سرفه‌های خشک منشا باکتریایی یا ویروسی داشته باشند می‌تواند آن‌ها را مهار کند. برای بهره‌بردن از خواص این گیاه می‌توانید از دمنوش آن یا قرص‌های مکیدنی نعناع‌ فلفلی که در بازار موجود هستند استفاده کنید.

دستگاه‌ بخور

دستگاه‌های بخور، رطوبت موجود در هوای محیط را افزایش می‌دهند و به درمان سرفه خشک و درمان سرفه شدید کمک می‌کنند. استفاده از این دستگاه‌ها یکی ساده‌ترین راه‌ها برای درمان خانگی سرفه خشک به‌شمار می‌رود.

رایحه‌درمانی

رایحه‌درمانی یا آروماتراپی، از دیگر درمان‌های خانگی سرفه خشک است و تاثیر چشمگیری در تسکین علائم شما خواهد داشت. در این روش، از روغن‌های مخصوص برای درمان سرفه خشک استفاده می‌شود. روغن اُکالیپتوس و روغن گیاه نعناع فلفلی از موثرترین روغن‌هایی هستند که برای درمان سرفه خشک می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

چه زمانی باید برای درمان سرفه خشک به پزشک مراجعه کنیم؟

اگرچه سرفه خشک معمولا با درمان‌های خانگی و بدون نیاز به پزشک تسکین می‌یابد، گاهی‌اوقات با علائم آزاردهنده‌ی دیگری همراه است و نیاز به مداخله‌ی پزشک دارد. اگر همراه با سرفه‌های خشک و آزاردهنده، علائمی مانند خس‌خس قفسه‌ی سینه، مشکلات تنفسی، تب و درد قفسه‌ی سینه داشتید، برای درمان سرفه خشک و یافتن علت اصلی آن حتما باید به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که اگر سرفه‌های شما بیشتر از دو ماه ادامه داشت و به‌مرور زمان بدتر شد باید تحت‌نظر یک پزشک قرار بگیرید.

سرفه خشک مداوم می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلی جدی‌تر باشد، به‌ویژه زمانی که با علائم دیگری همراه شود. بیماری‌های مزمن ریوی مانند فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF)، سرطان ریه و نارسایی قلبی در صورت عدم درمان به سرعت پیشرفت می‌کنند. اگر سرفه خشک شما با علائم زیر همراه است، ضروری است که برای درمان فوری سرفه و یافتن علت آن به پزشک مراجعه کنید:

• تنگی نفس
• تب بالا یا مداوم
• احساس خفگی
• سرفه همراه با خون یا خلط خونی
• ضعف یا خستگی شدید
• کاهش اشتها
• خس‌خس سینه
• درد قفسه سینه در شرایطی که سرفه نمی‌کنید
• تعریق شبانه
• افزایش تورم در پاها

متخصصان معتقدند که اغلب ترکیب یک یا چند مورد از این علائم همراه با سرفه خشک ممکن است هشداردهنده باشد، اما مهم است که تا پیش از انجام بررسی‌های کامل پزشکی، نتیجه‌گیری شتاب‌زده نداشته باشیم.

خطرات طولانی مدت سرفه خشک

اگر درمان سرفه‌ خشک مزمن به تعویق بیافتد، ممکن است سلامت کلی شما را تهدید کند. دیرشدن درمان سرفه خشک ممکن است هر مشکل یا بیماری ریه‌ی فعلی شما مانند فیبروز ریوی ایدیوپاتیک را با زخم بیشتر بافت ریه بدتر کند. همچنین می‌تواند زندگی روزمره‌ی شما را دشوارتر کند و باعث ناراحتی و آسیب احتمالی شود.

هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد سرفه خشک مضر است. با‌این‌حال، برخی از پزشکان فکر می‌کنند که به دلیل نیرو و فشار فوق‌العاده‌ای که سرفه به مجرای هوایی وارد می‌کند، می‌تواند آسیب‌رسان باشد و درمان فوری سرفه به خصوص درمان سرفه شدید مهم است.

انجمن ریه‌ی آمریکا خطراتی را که ممکن است با سرفه خشک مزمن با آن مواجه شوید را شرح می‌دهد:

• خستگی و کاهش انرژی
• سردرد، حالت تهوع، استفراغ
• درد قفسه سینه و عضلات
• گلو درد و گرفتگی صدا
• شکستن دنده
• بی اختیاری ادرار

اگر مشکل شدید شود، ممکن است به دلیل ناراحتی ناشی از سرفه خشک، از حضور در موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنید. این وضعیت می‌تواند به احساس اضطراب، ناامیدی و حتی افسردگی منجر شود. هرچند سرفه خشک مداوم لزوماً نشانه‌ی یک بیماری تهدیدکننده‌ی زندگی نیست، می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، مهم است که به درمان فوری سرفه و مدیریت آن اقدام کنید.

جمع‌بندی

سرفه خشک که در علم پزشکی با نام سرفه غیرمولد از آن یاد می‌شود، مشکل بسیار آزاردهنده‌ای است که می‌تواند زندگی شما را به‌صورت جدی مختل کند. گاهی اوقات این نوع سرفه علل بسیار ساده‌ای دارد و برخی از مواقع نیز به‌دلیل وجود مشکلات جدی بروز می‌کند. درمان‌های خانگی سرفه خشک و داروی گیاهی ضدسرفه که در این مطلب به آن‌ها اشاره کردیم، راه‌های بسیار ساده اما موثری هستند که به شما کمک می‌کنند تا در زمان کوتاه‌تری به زندگی عادی خود برگردید. فراموش نکنید که درصورت داشتن علائم خطری که به آن‌ها اشاره کردیم، حتما به پزشک مراجعه کنید.