در دنیای امروز، هوش مصنوعی به یکی از کلیدی‌ترین فناوری‌های تحول‌آفرین تبدیل شده است که در حال تغییر ماهیت صنایع، اقتصاد و چه‌بسا زندگی روزمره انسان‌ها است. این فناوری پیشرفته در حوزه‌های متعددی مانند صنعت، بهداشت، آموزش، کشاورزی، حمل‌ونقل تأثیرگذار بوده و کشورهایی که در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، توانسته‌اند مزیت‌های رقابتی قابل‌توجهی در سطح بین‌المللی کسب کنند. توسعه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های هوش مصنوعی، دیگر تنها یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای کشورها محسوب می‌شود. دولت‌ها، شرکت‌های بزرگ فناوری و مراکز تحقیقاتی در سراسر جهان به‌دنبال پیشتازی در این عرصه هستند، چراکه هوش مصنوعی می‌تواند بهره‌وری اقتصادی را افزایش داده، هزینه‌های تولید را کاهش دهد و امکان ارائه خدمات هوشمندتر و کارآمدتر را فراهم کند. با این حال، پیشرفت در این حوزه نیازمند همکاری‌های گسترده بین‌المللی و منطقه‌ای است. از آنجایی که توسعه فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی نیازمند دسترسی به داده‌های گسترده، منابع محاسباتی قدرتمند، سرمایه‌گذاری‌های کلان و زیرساخت‌های مناسب است، هیچ کشوری به‌تنهایی قادر به دستیابی به تمامی ابعاد این پیشرفت نخواهد بود. به همین دلیل، همکاری‌های علمی، صنعتی و اقتصادی میان کشورها می‌تواند زمینه‌ساز توسعه سریع‌تر و عادلانه‌تر این فناوری شود. در همین راستا، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران نیز به تازگی بر ضرورت توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه هوش مصنوعی تأکید کرده است. وی به نقش کلیدی این فناوری در آینده اقتصاد دیجیتال و لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های جهانی برای پیشرفت کشور اشاره کرده و خواستار ایجاد بسترهای مشترک همکاری در زمینه تحقیق، توسعه و استانداردسازی این فناوری شده است. اما برای دستیابی به یک همکاری مؤثر در سطح بین‌المللی، باید موانع موجود در مسیر همکاری‌های فناورانه و چالش‌های حقوقی برطرف شود. بسیاری از کشورها با مشکلاتی همچون تحریم‌های اقتصادی، نبود زیرساخت‌های مناسب، چالش‌های زیرساختی و نبود سیاست‌گذاری منسجم در این حوزه مواجه هستند که می‌تواند روند توسعه و تعاملات بین‌المللی را با مشکل مواجه کند. در این گزارش، ضمن بررسی اهمیت همکاری‌های بین‌المللی در زمینه هوش مصنوعی، به چالش‌های پیش‌روی این تعاملات و راهکارهای پیشنهادی برای تسهیل همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید. 
 قطب پیش‌‌رو در عرصه هوش مصنوعی
همانطور که پیش‌تر اشاره شد؛ به تازگی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بر لزوم همکاری‌های مشترک منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه هوش مصنوعی تأکید کرده است. وی با اشاره به اینکه این فناوری می‌تواند در رشد اقتصادی، بهبود خدمات دیجیتال و توسعه صنایع نوین نقش بسزایی داشته باشد، خواستار تعامل گسترده‌تر با کشورهای دیگر در این حوزه شد. از دیدگاه او، سرمایه‌گذاری مشترک، تبادل دانش و تعریف پروژه‌های بین‌المللی می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت کشور در این حوزه راهبردی باشد. سید ستار هاشمی، روز دوشنبه در رویداد بین‌المللی ایران‌کریدور که به ابتکار شرکت ارتباطات زیرساخت ایران در شهر دوبی امارات برگزار شد، بر نقش کلیدی ایران در توسعه فناوری‌های نوین ارتباطی به‌ویژه بهره‌برداری از ظرفیت‌های متنوع هوش مصنوعی در همکاری‌های متقابل با کشورهای منطقه خلیج فارس تاکید کرد.هاشمی، هوش مصنوعی را یکی از دگرگون‌ کننده‌ترین فناوری‌های عصر حاضر دانست و گفت: هوش مصنوعی فرصت‌های بی‌شماری را برای متحول کردن صنایع، بهبود حاکمیت و ارتقای کیفیت زندگی میلیاردها نفر در سراسر جهان فراهم کرده است. از کشاورزی و مراقبت‌های بهداشتی تا انرژی، از حمل‌ونقل تا امنیت سایبری، این فناوری نحوه مواجهه ما با چالش‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌ها را تغییر داده است. وی افزود: پیشرفت هوش مصنوعی تنها یک انقلاب در فناوری نیست، بلکه کاتالیزوری برای رشد اقتصادی و تحول اجتماعی است. منطقه ما با دارا بودن نقاط قوت منحصر به فرد، می‌تواند رهبری جهانی در این زمینه را در دست گیرد. وزیر ارتباطات، زیرساخت‌های ارتباطی و داده‌ای را به عنوان ستون فقرات توسعه هوش مصنوعی توصیف کرد و گفت: ایران با وجود تحریم‌های اقتصادی، توانسته است یک اکوسیستم مالی مقاومتی و پویا ایجاد کند که به رشد و نوآوری ادامه می‌دهد؛ اپراتور تلفن همراه داخلی ایران با بیش از ۵۰ میلیون کاربر و پلتفرم‌های خدمات دیجیتال مانند اسنپ و دیجی‌کالا با ده‌ها میلیون کاربر، داده‌های غنی و چندوجهی را فراهم می‌کنند که برای توسعه هوش مصنوعی ضروری است. هاشمی به بخشی از دستاوردهای علمی و تحقیقاتی ایران در حوزه هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت در سال ۲۰۲۳، ایران از نظر تعداد و کیفیت مقالات علمی در زمینه هوش مصنوعی در جایگاه دوم منطقه قرار گرفت. به گفته وزیر ارتباطات، رتبه ایران از نظر تعداد توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی در منطقه، رتبه دوم بوده و از نظر تعداد شرکت‌های فعال در این حوزه، جایگاه چهارم را در اختیار داشته است. وی این دستاوردهای متعدد را نشان‌دهنده تعهد ایران به تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های نوین دانست و بر ضرورت همکاری‌های منطقه‌ای تاکید کرد.