تنظیمات بایوس برای بالا آمدن ویندوز با تنظیماتی که برای نصب این سیستم‌عامل مورد نیاز هستند، تفاوت دارند. با رفتن به بایوس شما علاوه بر این دو مورد می‌توانید کنترل بیشتری روی قطعاتی مانند رم، پردازنده و مادربورد داشته باشید و تنظیمات مربوط به آن‌ها را تغییر دهید.

بایوس (BIOS) بخشی است که در آن می‌توانید تنظیمات برای بالا آمدن یا نصب ویندوز و یا تنظیمات مربوط به حافظه رم، پردازنده مرکزی سیستم و پورت‌ها را تغییر دهید. در سیستم‌های مختلف و در برند‌های مختلف، دسترسی به بخش تنظیمات BIOS تفاوت می‌کند. البته در سیستم‌های جدید، تنظیمات UEFI که گستردگی بیشتری را نسبت به BIOS دارند، جایگزین بایوس شده‌اند. اما ما ورود به تنظیمات بایوس چگونه است؟ با پلازا همراه باشید تا به طور کامل به این محیط و ابزارهای آن بپردازیم.

فهرست مطالب

بایوس ویندوز چیست؟

بایوس (BIOS) که مخفف Basic Input/Output System است، یک نرم‌افزار است که هنگام روشن شدن کامپیوتر اجرا می‌شود. وظیفه اصلی بایوس آماده‌سازی و تنظیم اجزای سخت‌افزاری سیستم برای بارگذاری سیستم عامل (OS) است. بایوس بر روی یک تراشه حافظه‌ی غیرفرار در مادربرد قرار دارد و به طور مستقیم با سخت‌افزار سیستم در تعامل است. از جمله وظایفی که بایوس برعهده دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تست پست (POST): اولین قدم در فرایند بوت سیستم، انجام تست POST است. با انجام این تست، در صورتی که هرگونه مشکل سخت‌افزاری در سیستم وجود داشته باشد، کامپیوتر بوت نمی‌شود.
• بارگذاری بوت‌لودر: بعد از POST، بایوس به دنبال یک دستگاه بوت (مانند دیسک سخت، SSD، یا درایو USB) می‌گردد و بوت‌لودر سیستم عامل را اجرا می‌کند تا سیستم عامل را بارگذاری کند.
• مدیریت تنظیمات سخت‌افزاری: بایوس دارای تنظیماتی است که کاربر می‌تواند از طریق یک منوی مخصوص (BIOS setup) به آن‌ها دسترسی پیدا کرده و آن‌ها را تنظیم کند. این تنظیمات شامل ساعت سیستم، ترتیب بوت دستگاه‌ها، تنظیمات مربوط به پردازنده و حافظه، و غیره می‌باشد.

البته در حال حاضر UEFI به‌عنوان یک جایگزین مدرن‌تر و کامل‌تر برای بایوس معرفی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. UEFI امکانات و قابلیت‌های بیشتری دارد و از رابط گرافیکی، بوت امن و قابلیت بوت سیستم از حافظه‌های با حجم زیاد پشتیبانی می‌کند.

در بایوس چه کارهایی می‌توان انجام داد؟

در بایوس یا UEFI، تنظیمات متفاوتی در دسترس شما قرار دارد که از طریق آن‌ها می‌توانید سیستم را به‌شکل کاملی مدیریت کنید. از جمله این تنظیمات می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• تغییر ترتیب بوت
• تنظیمات ساعت و تاریخ
• فعال یا غیرفعال کردن سخت‌افزارهای متصل به سیستم
• تنظیمات مربوط به پردازنده از جمله مشخص کردن هسته‌های فعال، تنظیم ولتاژ ورودی و تنظیم فرکانس
• تنظیمات زمانبندی و ولتاژ رم
• فعال یا غیرفعال کردن Secure Boot
• تعریف کردن رمزعبور برای ورود به بایوس
• نظارت بر دما و ولتاژ و سیستم
• اورکلاک سیستم
• آپدیت کردن بایوس
• فعال یا غیرفعال سازی کش پردازنده
• فعال یا غیر فعال کردن RAID
• فعال یا غیر فعال کردن ACPI
• تنظیم سرعت فن‌های سیستم

تنظیمات بایوس برای بالا آمدن یا نصب ویندوز

یکی از تنظیماتی که کاربران به اندازه زیادی به‌دنبال آن هستند، تنظیمات بایوس برای بالا آمدن ویندوز است. معمولا اگر برای انجام کاری مثل نصب ویندوز اولویت بوت را تغییر داده باشید، باید دوباره آن را به حالت پیش‌فرض یعنی هارد کامپیوتر بازگردانید تا ویندوز بالا بیاید.

برای این که اولویت را به هارد بدهید تا ویندوز بدون مشکل بالا بیاید، باید ابتدا وارد بایوس شده و به زبانه Boot یا Startup در برخی مادربوردها بروید. می‌توانید با کلیدهای پیکان کیبورد، بین زبانه‌ها حرکت کنید. در زبانه بوت می‌توانید فهرست تمامی درایوهای قابل بوت سیستم خود را مشاهده کنید. برای تغییر اولویت بوت، درایو مدنظرتان را با اینتر انتخاب و با کلیدهای پیکان آن را به اول فهرست منتقل کنید.

در مادربوردهای جدیدتر و رده‌بالاتر اما این کار به‌مراتب ساده‌تر است. کافی است روی گزینه Boot Option کلیک و از منو کشویی اولویت مدنظرتان را انتخاب کنید.

تنظیمات بایوس برای نصب ویندوز

تنظیمات بایوس برای نصب ویندوز ۱۰ یا ۱۱ با فلش به این مورد بستگی دارد. شما اگر بخواهید ویندوز را از طریق یک فلش نصب کنید، باید اولویت بوت را به فلش بدهید، در غیر این صورت سیستم با ویندوز قبلی بالا می‌آید. برای اینکه اولویت را به فلش بدهید باید همان مراحل بالا را تکرار کرده و در انتها گزینه Removable Devices را به‌عنوان اولویت در ابتدای فهرست بیاورید. سپس کلید F10 را بزنید تا تغییرات ذخیره شده و از بایوس خارج شوید.

راهنمای رفتن به تنظیمات بایوس ویندوز

رفتن به تنظیمات Bios ویندوز ۷ یا ۱۰ بایوس در ویندوز با ۲ راه مختلف امکان‌پذیر است. می‌توانید یک کلید میانبر را در هنگام بوت شدن سیستم فشار دهید یا از طریق منو استارت آپ ویندوز به این قسمت بروید. در ادامه نحوه ی ورود به تنظیمات بایوس در ویندوز ۷، ۱۰ یا ۱۱ را شرح خواهیم داد.

۱. با فشار دادن کلید میانبر هنگام بوت شدن ویندوز

اولین و آسان‌ترین راه فشار دادن کلید میانبر برای رفتن به تنظیمات BIOS ویندوز ۱۰ است. این روش در تمامی لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترها کار می‌کند. البته برخی سیستم‌های رده‌بالا آنقدر سریع بوت می‌شوند که شما فرصت فشار دادن کلید را پیدا نمی‌کنید؛ در این صورت باید از روش‌های بعدی استفاده کنید.

اما مادربوردهای مختلف کلید میانبر مختلفی هم برای دسترسی به بایوس دارند. در بیشتر مواقع هنگام بوت شدن سیستم و در صفحه‌ای که لوگو شرکت سازنده مادربورد یا لپ‌تاپ را مشاهده می‌کنید، می‌توانید کلید میانبر را در پایین صفحه ببینید. در غیر این صورت برای برندهای مختلف می‌توانید از کلیدهای زیر استفاده کنید:

۲. از منو Advanced Startup

همانطور که گفتیم برخی کامپیوترها آنقدر سریع بوت می‌شوند که فرصتی برای فشار دادن کلید وجود ندارد. برخی کامپیوترها نیز اصلا تا زمان بوت شدن کیبورد را تشخیص نمی‌دهند. در این صورت می‌توانید از این اموزش رفتن به بوت در ویندوز ۱۰ و ۱۱ استفاده کنید. این دو نسخه دارای منو Advanced Startup هستند که از طریق آن می‌توانید مستقیما به بایوس بروید. برای دسترسی به آن ابتدا در قسمت جستجو Advanced Startup را وارد و روی نتیجه اول کلیک کنید.

در پنجره Recoery به قسمت Recovery options بروید و در بخش Advanced startup روی گزینه Restart now کلیک کنید.

کامپیوتر شما ریستارت خواهد شد و در نهایت منو زیر برایتان به‌نمایش گذاشته می‌شود. در اینجا روی Troubleshoot کلیک کنید.

سپس گزینه Advanced options را انتخاب کنید.

در صفحه بعدی گزینه UEFI Firmware Settings را انتخاب کنید.

در نهایت روی گزینه Restart کلیک کنید. سیستم شما مجددا ریستارت خواهد شد و این بار به‌صورت خودکار وارد بایوس می‌شود.

۳. رفتن به تنظیمات بایوس ویندوز از طریق CMD

اگر گزینه UEFI Firmware Settings را مشاهده نکردید، کامپیوتر شما آنقدر قدیمی است که فاقد UEFI است و یا مادربورد شما با وجود اینکه دارای UEFI است اما از یک درایو پارتیشن‌بندی شده با استاندارد MBR به‌جای GPT بوت می‌شود. اگر درایو به‌صورت MBR پارتیشن‌بندی شده باشد، از داخل محیط ویندوز نمی‌توانید به آن دسترسی پیدا کنید.

در غیر این صورت می‌توانید با CMD وارد UEFI شوید. در قسمت جستجو ویندوز، cmd را تایپ و سپس Run as administrator را انتخاب کنید.

سپس فرمان shutdown /r /fw را تایپ و اینتر را فشار دهید. درصورتی که فرمان را درست وارد کرده باشید، یک پنجره نشان داده می‌شود که می‌گوید ویندوز ظرف کمتر از 1 دقیقه ریستارت می‌شود. سپس وارد UEFI می‌شوید.

اگر پس از ریستارت شدن ویندوز، پیام Boot to firmware UI is not supported by this system’s firmware را مشاهده کردید، معنایش این است که مادربورد شما UEFI ندارد یا اینکه قابلیت فست بوت فعال است. همچنین ممکن است ویندوز روی درایوی نصب شده باشد که با استاندارد MBR پارتیشن‌بندی شده است.

اگر فست بوت فعال باشد، نمی‌توانید سیستم را از طریق فلش یا DVD بوت کنید و البته امکان رفتن به بایوس در ویندوز نیز وجود نخواهد داشت. بهترین راه ریست کردن Bios است که در ادامه به آن می‌پردازیم. برخی مدل‌های جدیدتر مادربورد اما دارای دکمه‌های جداگانه برای ریست کردن بایوس هستند. اگر مادربورد شما چنین دکمه‌ای دارد حداقل ۱۰ ثانیه آن را فشار داده و نگه دارید. به‌صورت پیش‌فرض فست بوت و اولترا فست بوت غیرفعال می‌شوند و می‌توانید هنگام بوت وارد بایوس شوید.

چگونه بایوس را ریست کنیم؟

در ویدیو زیر می‌توانید با ریست کردن بایوس کامپیوتر آشنا شوید.

۱. ریست کردن Bios از طریق خارج کردن باتری CMOS

می‌توانید با خارج کردن باتری CMOS کامپیوتر، بایوس را ریست کنید. برای این کار ابتدا هرگونه اتصال برق را به کامپیوتر قطع کنید. قبل از باز کردن کامپیوتر، هر گونه الکتریسیته ساکن موجود در بدن خود را با لمس یک سطح فلزی تخلیه کنید. حال کامپیوتر خود را باز کرده و به دنبال باتری CMOS روی مادربرد که در تصویر زیر مشخص است، بگردید.

با استفاده از یک سوزن یا پیچ گوشی کوچک، گیره کناری باتری را فشار دهید تا باتری از جایش آزاد شود. اگر مادربرد شما به گونه‌ای است که باتری CMOS آن قابل خارج کردن نیست، باید سراغ سایر روش‌ها بروید. باتری را خارج کرده و ۵ تا ۱۰ دقیقه صبر کنید تا بایوس ریست شود. می‌توانید دکمه روشن کردن پاور را هم چند ثانیه نگه دارید تا هرگونه برق موجود تخلیه شود. حال باتری را در جای خود قرار داده و اتصالات برق کامپیوتر را وصل کرده و آن را روشن کنید.

۲. ریست کردن بایوس از طریق جامپر

روش نهایی ریست کردن تنظیمات بایوس کامپیوتر، ریست کردن جامپر مربوط به باتری CMOS است. برای انجام این کار مراحل روش قبل را طی کرده و کامپیوتر را باز کنید. روی مادربرد به دنبال جامپر CMOS سه پینی بگردید. در تصویر زیر نمونه‌ای از آن را در یک مادربرد مشاهده می‌کنید.

نام این جامپر روی مادربرد معمولا یکی از کلمات CLEAR ،CLR ،CLEAR ،CMOS ،PSSWRD یا CCMOS است. می‌توانید این نام را از روی دفترچه راهنمای مادربرد خود پیدا کنید. حال این جامپر را از جای خود

تنظیمات بایوس ویندوز

همانطور که گفتیم با رفتن به بایوس در ویندوز می‌توانید کنترل به مراتب بیشتری روی قطعات کامپیوتر خود داشته باشید. مثلا می‌توانید اولویت بوت، تنظیمات هارد، سرعت فن‌ها و غیره را تغییر دهید. تنظیمات بایوس لپ تاپ و کامپیوتر بسیار زیاد هستند و در یک مقاله امکان پرداختن به تمام آن‌ها وجود ندارد. به همین خاطر هم تصمیم گرفتیم که به چند مورد از آن‌ها اهمیت بیشتری از سایرین دارند بپردازیم.

هنگام تغییر تنظیمات و فعال کردن یا غیرفعال کردن یک ویژگی در بایوس، باید حتما بدانید که هر گزینه چه کاری انجام می‌دهد و چه تاثیری بر عملکرد سیستم دارد. درصورتی که به اشتباه یک مورد را تغییر دهید، ممکن است کل سیستم یا حتی قطعات سخت‌افزاری شما دچار اشکال شوند. اگر دقیقا نمی‌دانید پس از ورود به تنظیمات بایوس ویندوز ۱۰ به‌دنبال چه هستید، بهتر است اصلا به چیزی دست نزنید و اینکار را به یک فرد متخصص بسپارید.

۱. نحوه کار و انتخاب گزینه های مختلف در بایوس

اولین موردی که باید برای کار با بایوس بدانید این است که چگونه در منوهای مختلف آن کار کنید. از آنجایی که بایوس مستقیما به مادربورد مرتبط است، رابط کاربری بایوس هر سیستمی بسته به سازنده مادربورد، متفاوت است. به همین خاطر است که رابط کاربری تنظیمات بایوس در ویندوز ۷ تفاوتی با ویندوز ۱۰ و ۱۱ ندارد و به مدل مادربورد وابسته است.

در محیط بایوس نمی‌توانید از ماوس استفاده کنید و فقط به کلیدهای پیکان کیبورد و دیگر کلیدهایی که در بایوس دارای عملکرد از پیش تعریف شده هستند استفاده کنید. لیست کلیدهایی که در بایوس قابل استفاده هستند را معمولا در پایین صفحه اول می‌توانید مشاهده کنید.

۲. گذاشتن رمزعبور برای بوت شدن کامپیوتر

یکی از تنظیمات کاربردی بایوس، امکان گذاشتن رمزعبور است. با اینکار کامپیوتر تا زمانی که رمزعبور را بایوس را به‌درستی وارد کنید، بوت نخواهد شد و یک لایه امنیتی اضافه برای سیستم شما ایجاد می‌کند. به‌طور کلی ۳ نوع رمزعبور می‌توانید در بایوس تعریف کنید:

• رمزعبور سیستمی: تا وارد نشدن رمزعبور مانع از دسترسی به کامپیوتر می‌شود.
• رمزعبور ادمین: مانع از دسترسی به محیط بایوس و اعمال تغییرات در آن می‌شود.
• رمزعبور برای هارد: مانع از دسترسی به هارد و بوت کردن سیستم از طریق آن خواهد شد.

رمزعبور سیستمی بایوس، بیشتر از همه برای لپ‌تاپ‌ها کاربرد دارد، چرا که در صورت دزدیده شدن لپ‌تاپ، بدون رمزعبور دیگر به سادگی به داده‌های روی آن دسترسی نخواهند داشت.

برای تعریف کردن پسورد باید در بایوس به زبانه Security بروید و نوع رمزعبور را مشخص کنید. همچنین اگر می‌خواهید خیالتان کاملا راحت باشد باید به بخش Boot بروید و مطمئن شوید که سیستم امکان بوت شدن از طریق فلش را ندارد.

۳. تغییر سرعت فن و ولتاژ سیستم

این تنظیمات بایوس مادربرد گیگابایت و دیگر مادربوردها، تنها مخصوص کاربران حرفه‌ای است و به همین خاطر اگر آشنایی کافی ندارید بهتر است اصلا سراغشان نروید. در اکثر مادربوردها، در زبانه Power می‌توانید پردازنده را اورکلاک کرده و عملکرد آن را بهبود دهید. همچنین می‌توانید سرعت فن پردازنده و سایر فن‌های متصل به مادربورد را هم تغییر دهید یا ولتاژ سیستم را کم و زیاد کنید.

سخن پایانی

بیشتر کاربران احتیاجی به دسترسی به تنظیمات بایوس برای بالا آمدن یا نصب ویندوز پیدا نمی‌کنند. در بیشتر مواقع تنها در صورتی که بخواهید اولویت بوت را عوض کنید یا پردازنده را اورکلاک کنید، نیاز به بایوس خواهید داشت. در هر صورت بهتر است پس از رفتن به بایوس در ویندوز، دقت زیادی به خرج دهید تا ناخواسته سیستم دچار آسیب نشود. در این مطلب تلاش کردیم، تمام روش های ورود به بایوس کامپیوتر را شرح دهیم. اگر شما نیز روش‌های دیگری می‌شناسید یا تجربه کار با بایوس را دارید، نظرات خود را با ما و سایر کاربران پلازا به‌اشتراک بگذارید.