یک گروه پژوهشی به سرپرستی «دانشگاه کرانفیلد»(Cranfield University) در انگلستان، روش‌های جدیدی را برای تشخیص عسل تقلبی ابداع کرده‌اند که راه را برای آزمایش‌های سریع و دقیق به منظور کشف محصولات تقلبی هموار می‌کنند.

 تقاضای مصرف‌کنندگان عسل در انگلستان روبه‌رشد است؛ به طوری که در سال ۲۰۲۳ عسل به ارزش ۸۹.۸ میلیون پوند به این کشور وارد شد. عسل به عنوان یک محصول با ارزش بالا در برابر تقلب آسیب‌پذیر است و گاهی سیروپ‌هایی برای رقیق کردن عسل خالص اضافه می‌شوند. گزارش کمیسیون اروپا در سال ۲۰۲۳ نشان داد که ۴۶ درصد از ۱۴۷ نمونه عسل آزمایش‌ شده احتمالا با سیروپ‌های ارزان‌قیمت ساخته شده است.

از آنجا که ویژگی‌های عسل به دلیل منابع شهد، فصل برداشت و جغرافیا تفاوت دارد، تشخیص دادن محصولات تقلبی بسیار دشوار و پیچیده است. روش‌های تشخیص پرهزینه و زمان‌بر هستند و نیاز به آزمایش‌های قابل اعتماد و اتخاذ قوانین جدید برای مبارزه با تقلب احساس می‌شود.

اکنون دانشمندان دانشگاه کرانفیلد با موفقیت دو روش جدید را برای تشخیص سریع و دقیق عسل آزمایش کرده‌اند. این گروه پژوهشی به سرپرستی دکتر «ماریا آناستازیادی»(Maria Anastasiadi) مدرس بیوانفورماتیک دانشگاه کرانفیلد با همکاری «آژانس استانداردهای غذایی و شورای علوم و فناوری بریتانیا»(STFC)، از یک روش تخصصی تجزیه و تحلیل نور برای تشخیص دادن عسل تقلبی بدون باز کردن شیشه استفاده کردند.

نمونه‌هایی از عسل‌های بریتانیا با سیروپ برنج و چغندرقند به کمک روش غیرتهاجمی طیف‌سنجی رامان آزمایش شدند که بیشتر در تشخیص‌های دارویی و امنیتی استفاده می‌شود. این روش در تشخیص سیروپ‌های قندی موجود در عسل بسیار دقیق عمل کرد. طیف‌سنجی به سرعت اثر انگشت منحصر به هر یک از مواد تشکیل‌دهنده محصول را شناسایی کرد. دانشمندان این روش را با یادگیری ماشینی ترکیب کردند تا با موفقیت سیروپ‌های قندی را شناسایی کنند.

این یک روش قابل حمل و آسان برای تجزیه و تحلیل است و همین ویژگی‌ها آن را به یک روش ایده‌آل برای آزمایش عسل در طول زنجیره تامین تبدیل می‌کنند.

آناستازیادی گفت: عسل گران است و تقاضای زیادی دارد. به همین دلیل، می‌تواند هدف کلاه‌بردارانی قرار بگیرد که بر کار تامین‌کنندگان واقعی تاثیر می‌گذارند و اعتماد مصرف‌کنندگان را تضعیف می‌کنند. این یک روش موثر و سریع برای شناسایی نمونه‌های مشکوک عسل است که به صنعت کمک می‌کند تا از مصرف‌کنندگان محافظت کند و زنجیره تامین را مورد تأیید قرار دهد.

این پژوهش در مجله «Foods» به چاپ رسید.

ردپای DNA در عسل

در پژوهش دوم که با همکاری «آژانس استانداردهای غذایی و موسسه امنیت غذایی جهان» در «دانشگاه کوئینز بلفاست» انجام گرفت، بارکدگذاری DNA برای شناسایی سیروپ‌های برنج و ذرت در نمونه‌های عسل بریتانیا استفاده شد.

دانشمندان ۱۷ نمونه عسل جمع‌آوری‌شده از زنبورداری‌های سراسر بریتانیا را که نشان‌دهنده فصول گوناگون و منابع متفاوت شهد گل بودند، بررسی کردند و چهار نمونه عسل را نیز از سوپرمارکت‌ها و خرده‌فروشان آنلاین خریدند. سپس، نمونه‌ها را با سیروپ‌های ذرت و برنج تولید شده در چندین کشور مخلوط کردند.

روش بارکدگذاری DNA در تجزیه ترکیب همه نمونه‌ها موثر بود و با موفقیت توانست سیروپ‌ها را حتی در سطح تقلب یک درصد شناسایی کند.

آناستازیادی اظهار داشت: تا به امروز روش‌های DNA به طور گسترده برای بررسی اصالت عسل مورد استفاده قرار نگرفته‌اند اما پژوهش ما نشان داد که این یک روش حساس، قابل اعتماد و قوی برای تشخیص تقلب و تایید منشا سیروپ‌های اضافه‌شده به عسل است. تنوع زیاد ترکیب عسل، تشخیص را دشوار می‌کند. بنابراین داشتن این روش ثابت می‌تواند امکان بروز تقلب را در عسل از بین ببرد.

این پژوهش در مجله «Food Control» به چاپ رسید.

این دو روش را می‌توان با هم استفاده کرد تا شانس تشخیص تقلب در عسل افزایش یابد.