مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور یکی از مراحل مهم برای فارغ‌التحصیلان ایرانی است که قصد دارند در کشور خود به تحصیل یا کار بپردازند. با توجه به افزایش تعداد دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های خارجی و همچنین تنوع در نظام‌های آموزشی، اهمیت ارزشیابی مدارک تحصیلی به‌ویژه در سال 1403 به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
این فرآیند به‌طور عمده تحت نظارت وزارت علوم و وزارت بهداشت انجام می‌شود و شامل مراحل مشخصی است که متقاضیان باید به دقت رعایت کنند. آیین‌نامه ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی، به‌ویژه در زمینه‌های علوم و بهداشت، شرایط و ضوابط خاصی را تعیین کرده است که به فارغ‌التحصیلان این امکان را می‌دهد تا مدارک خود را در ایران به رسمیت بشناسند. با آگاهی از مراحل ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور وزارت بهداشت و وزارت علوم، متقاضیان می‌توانند با اطمینان بیشتری به این روند پرداخته و از فرصت‌های شغلی و تحصیلی در ایران بهره‌مند شوند.
شرایط تایید مدرک تحصیلی خارج از کشور
شرایط تایید مدرک تحصیلی خارج از کشور در ایران تحت آیین‌نامه ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی به تفصیل مشخص شده است. این شرایط به دو وزارتخانه علوم و بهداشت مربوط می‌شود و شامل موارد زیر است:
- مدارک تحصیلی معتبر
مدارک تحصیلی باید از دانشگاه‌های معتبر و مورد تایید وزارتخانه‌ها صادر شده باشد. دانشگاه‌ها به دو دسته ممتاز (گروه الف) و خوب (گروه ب) تقسیم می‌شوند. مدارک از دانشگاه‌های متوسط به طور معمول با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند.
- مدرک کارشناسی
برای ارزشیابی مدارک تحصیلی، داشتن مدرک کارشناسی معتبر از دانشگاه‌های داخلی یا خارجی مورد تایید الزامی است. اگر مدرک تحصیلی مقطع بالاتر از دانشگاهی با اعتبار متوسط باشد، باید بررسی‌های کیفیتی انجام شود.
- تاریخ شروع تحصیل
اگر فرد در سالی که دانشگاه مدنظر مورد تایید بوده، شروع به تحصیل کرده باشد، حتی اگر دانشگاه مدتی بعد از لیست تایید خارج شود، مدرک وی قابل ارزشیابی است.
شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی دوره کارشناسی خارج از کشور
شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی دوره کارشناسی خارج از کشور در ایران تحت نظارت وزارت علوم و وزارت بهداشت مشخص شده است. این روند شامل مراحل و قوانین خاصی است که متقاضیان باید آن را رعایت کنند:
- تایید مدارک توسط نمایندگی‌های جمهوری اسلامی
اولین قدم برای ارزشیابی مدارک، تایید صحت صدور مدرک توسط نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشور محل تحصیل است.
- مدارک مورد نیاز
متقاضیان باید مدارک تحصیلی خود را به همراه مدارک شناسایی و گواهی‌های مربوط به شروع تحصیل خود ارائه دهند. این مدارک را باید یک مترجم رسمی نیز تایید کند.
- ثبت‌نام در سامانه سجاد
همچنین باید در سامانه سجاد وزارت علوم ثبت‌نام کرده و درخواست ارزشیابی مدارک خود را ثبت کنند. این سامانه به عنوان یک پلتفرم مرکزی برای پیگیری مراحل ارزشیابی عمل می‌کند.
- پرداخت هزینه‌ها
تمامی هزینه‌های مربوط به ارزشیابی مدارک بر عهده متقاضی است و باید به موقع پرداخت شود.
پس از ثبت‌نام و تایید شدن مدارک، کمیسیون‌های تخصصی مدارک را بررسی کرده و در صورت تایید آنها، گواهی ارزشیابی صادر می‌شود.
- معدل دیپلم و پیش‌دانشگاهی
معدل دیپلم یا پیش‌دانشگاهی متقاضی برای دوره کارشناسی باید حداقل 12 باشد.
- رشته تحصیلی مرتبط
رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی باید با رشته تحصیلی در مقطع دبیرستان و پیش‌دانشگاهی مرتبط باشد.
شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی دوره کارشناسی ارشد خارج از کشور
از جمله شرایط ارزشیابی مدارک کارشناسی ارشد خارج از کشور این است که متقاضیان باید مدرک کارشناسی معتبر از دانشگاه‌های مورد تایید این وزارتخانه‌های بهداشت و علوم داشته باشند. همچنین باید رشته کارشناسی ارشد با رشته کارشناسی مرتبط باشد. حداقل معدل برای ارزشیابی مدرک کارشناسی ارشد 14 است. این مراحل ارزشیابی مانند دوره کارشناسی شامل تایید مدارک توسط نمایندگی‌های ایران و وزارت امور خارجه، ثبت‌نام در سامانه سجاد، ارائه مدارک تحصیلی به همراه ترجمه رسمی، و پرداخت هزینه‌های مربوطه است. پس از بررسی مدارک توسط کمیسیون‌های تخصصی، در صورت پذیرفته شدن، گواهی ارزشیابی برای آنها صادر می‌شود.
شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی دوره دکتری خارج از کشور
شرایط ارزشیابی و مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور دوره دکتری دارای ویژگی‌های خاصی به شرح زیر است :
- داشتن مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد معتبر: متقاضیان باید دارای مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد از دانشگاه‌های معتبر و مورد تایید وزارت علوم یا وزارت بهداشت باشند. این دانشگاه‌ها باید در دسته‌های ممتاز یا خوب قرار داشته باشند.
- رشته تحصیلی مرتبط : رشته تحصیلی در مقطع دکتری باید با رشته تحصیلی در مقاطع قبلی (کارشناسی و کارشناسی ارشد) مرتبط باشد. این ارتباط رشته‌ای از دلایل اصلی برای ارزشیابی است.
- معدل : متقاضیان باید حداقل معدل 14 را در مقطع کارشناسی ارشد کسب کرده باشند.
شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی دوره های نیمه حضوری و غیر حضوری خارجی
ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور وزارت علوم و وزارت بهداشت برای دوره‌های نیمه‌حضوری و غیرحضوری دارای شرایطی می باشد:
تحصیلات نیمه حضوری
- تحصیلات نیمه حضوری فقط در مقطع دکتری امکان پذیر است و در سایر مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد مجاز نمی‌باشد.
- برای دوره‌های نیمه‌حضوری دکتری، حداقل مدت اقامت دانشجویی لازم به شرح زیر است:
دکتری سه ساله : 18 ماه دکتری چهارساله : 24 ماه
- داشتن استاد راهنمای دوم داخلی (از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های داخل) برای کسانی که در دوره‌های نیمه‌حضوری تحصیل می‌کنند توصیه می‌شود.
تحصیلات غیرحضوری
- طبق شرایط آیین‌نامه ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی، تحصیلات غیرحضوری در هیچ یک از مقاطع تحصیلی مجاز و قابل قبول نمی‌باشد.
ارگان های تایید کننده مدارک تحصیلی خارج از کشور
- وزارت امور خارجه
- وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری
- وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
- مترجمان رسمی که باید مدارک را به زبان فارسی ترجمه کنند
- نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور
- سازمان امور دانشجویان
برای تایید مدرک چه رشته هایی باید به کدام ارگان مراجعه کرد؟
متقاضیان باید برای انجام مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور ، به ارگان‌های مختلف بسته به رشته تحصیلی خود مراجعه کنند:
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
رشته‌های تحت پوشش این ارگان شامل تمامی رشته‌های غیرپزشکی مانند علوم انسانی، علوم پایه، مهندسی، هنر و علوم اجتماعی است. همچنین مدارک تحصیلی مربوط به رشته‌های هنری و صنعتی که شامل مهارت‌های حرفه‌ای نیز می‌شود ، مربوط به این ارگان است.
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
این ارگان هم شامل تمامی رشته‌های مرتبط با علوم پزشکی و پیراپزشکی، مانند پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی، پرستاری و سایر رشته‌های بهداشتی است. 
مدارک مورد نیاز برای تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور
برای تایید مدارک تحصیلی اخذ شده از دانشگاه‌های خارج از کشور در ایران، متقاضیان باید مدارک زیر را ارائه دهند:
- اصل مدرک تحصیلی متقاضی
- ریز نمرات
- گواهی موقت
- مدرک شناسایی معتبر( شناسنامه یا کارت ملی)
- گواهی شروع تحصیل
- ترجمه رسمی تمامی مدارک به زبان فارسی توسط مترجم رسمی
این مدارک باید به ترتیب زیر پذیرفته شوند: تایید توسط نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشور محل تحصیل تایید وزارت امور خارجه ایران
مراحل تایید مدرک تحصیلی خارجی در وزارت علوم
ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور وزارت علوم و مراحل تایید مدارک در آن به ترتیب زیر است :
- بررسی دانشگاه‌های معتبر
متقاضیان باید از اعتبار دانشگاهی که در آن تحصیل کرده‌اند اطمینان حاصل کنند. این دانشگاه‌ها باید در لیست دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم قرار داشته باشند.
- جمع‌آوری مدارک لازم
مدارک مورد نیاز شامل اصل دانشنامه، ریز نمرات و ترجمه رسمی این مدارک به زبان فارسی است. همچنین، نامه‌ای مبنی بر شروع به تحصیل نیز باید ارائه شود.
- ثبت نام در سامانه میخک
متقاضیان باید به سامانه میخک (موسسه خدمات کنسولی) مراجعه کرده و مدارک خود را ثبت کنند. پس از ثبت، یک فایل پیگیری دریافت می‌کنند.
- تکمیل فرم‌های مربوطه
تکمیل مشخصات فردی و تحصیلی، کاربرگ درخواست ارزشیابی و کاربرگ مدت اقامت در محل تحصیل ضروری است.
- ارسال مدارک به اداره کل امور دانش آموختگان
مدارک جمع‌آوری شده باید به اداره کل امور دانش آموختگان وزارت علوم ارسال شود. این اداره مسئول بررسی و ارزشیابی مدارک تحصیلی است.
- پرداخت هزینه ها
هزینه‌های مربوط به ارزشیابی مدارک باید پرداخت شود. این هزینه‌ها بسته به مقطع تحصیلی و نوع ارزشیابی متفاوت است.
- پیگیری وضعیت درخواست
متقاضیان می‌توانند از طریق سامانه میخک یا با تماس با اداره مربوطه، وضعیت درخواست خود را پیگیری کنند. به تقریب فرآیند ارزشیابی بین 7 تا 10 روز کاری طول می‌کشد. 
مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور در وزارت بهداشت
ارزشیابی مدرک تحصیلی خارج از کشور وزارت بهداشت برای تایید مدارک مراحلی دارد که شامل:
- جمع‌آوری مدارک اولیه
حاوی اصل دانشنامه و ریز نمرات به همراه مهر و امضای دانشگاه صادرکننده و مدارک که باید به زبان فارسی ترجمه رسمی شده باشند.
- تایید مدارک در سفارت یا کنسولگری
مدارک ترجمه شده باید به سفارت یا کنسولگری ایران در کشور محل تحصیل ارائه شوند تا اصالت آنها تایید شود.
- تایید در وزارت امور خارجه
پس از دریافت تاییدیه از سفارت، مدارک باید به وزارت امور خارجه ارائه شوند تا بررسی شوند.
- تایید نهایی در وزارت بهداشت
در نهایت، مدارک باید به وزارت بهداشت ارائه شوند تا اعتبار و اصالت آنها بررسی و تایید شود. این مرحله شامل بررسی اعتبار دانشگاه و محتوای دوره تحصیلی است.
- دریافت مهر تایید
پس از پذیرفته شدن، متنی با عنوان “ترجمه این مدرک بلامانع می‌باشد” بر روی مدارک درج می‌شود که برای ادامه فرآیند ترجمه رسمی ضروری است.
ارزشیابی مدرک تحصیلی خارج از کشور
ارزشیابی مدرک تحصیلی خارجی به روند تعیین و تطبیق ارزش علمی مدارک تحصیلی صادره از دانشگاه‌های خارج از کشور با مقاطع تحصیلی رسمی در ایران اشاره دارد که به منظور سنجش اعتبار علمی دانشگاه‌ها و تطبیق مدارک تحصیلی با استانداردهای آموزشی داخلی انجام می‌شود. متقاضیان باید مدارک خود را به وزارت مربوطه ارائه دهند و مراحل ثبت‌نام در سامانه‌های لازم را طی کنند. همچنین، شرایطی برای هر مقطع تحصیلی وجود دارد که باید رعایت شود تا مدارک تحصیلی آنها مورد تایید قرار گیرد.
ترجمه مدرک خارجی برای تایید
یکی از مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور ، ترجمه مدارک تحصیلی است که باید به برخی نکات مهم توجه کرد :
برای ترجمه مدارک تحصیلی، باید از خدمات یک مترجم رسمی و معتبر استفاده کنید. این مترجم باید دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح باشد.
- تخصص در حوزه تحصیلات
بهتر است مترجم دارای تجربه در ترجمه مدارک تحصیلی باشد تا اصطلاحات تخصصی به درستی ترجمه شوند.
تمام اطلاعات موجود در مدرک باید به دقت ترجمه شود، از جمله نام دانشگاه، تاریخ فارغ‌التحصیلی، و نمرات.
- مهر ، امضا و تایید
ترجمه باید توسط مترجم رسمی مهر و امضا شود تا اعتبار داشته باشد. در برخی موارد هم، ممکن است نیاز به دریافت گواهی‌نامه تایید از مترجم باشد که نشان‌دهنده صحت ترجمه است.
بررسی اصالت مدرک خارجی
برای بررسی اصالت مدرک تحصیلی خارجی، ابتدا مدارک باید توسط نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در کشور محل تحصیل یا وزارت امور خارجه تایید شوند که شامل تایید اصالت و تعلق مدارک به فرد متقاضی است. پس از این مرحله، مدارک تحصیلی باید به زبان فارسی به صورت رسمی ترجمه شوند ،سپس به وزارت امور خارجه ارائه شوند، که به عنوان یک مرجع قانونی عمل می‌کند.
در مرحله بعد ، مدارک باید به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال شوند تا اعتبار علمی آنها بررسی و با سیستم آموزشی ایران تطبیق داده شود.
همچنین، در حال حاضر، امکان استعلام آنلاین صحت مدارک تحصیلی از طریق سامانه سجاد سازمان امور دانشجویان فراهم شده است، که به متقاضیان اجازه می‌دهد تا با وارد کردن کد صحت، اطلاعات مربوط به مدارک خود را بررسی کنند. با رعایت این مراحل، متقاضیان می‌توانند از صحت و اعتبار مدارک تحصیلی خود اطمینان حاصل کنند و از آنها در داخل کشور استفاده نمایند.
عوامل کاهش اعتبار مدرک تحصیلی خارج از کشور
عواملی که اعتبار مدارک تحصیلی را کاهش می دهد به شرح زیر است:
- تحصیل در دانشگاه‌های غیر معتبر یا غیر تایید وزارت علوم
- عدم رعایت شرایط اختصاصی در هر مقطع تحصیلی
- عدم ارائه مدارک کامل و معتبر مورد نیاز
- تحصیل در رشته‌های غیرمرتبط با تحصیلات قبلی
- عدم رعایت مدت اقامت لازم در محل تحصیل
تحصیل در دانشگاه های خارجی بدون تایید کشور
تحصیل در دانشگاه‌های خارجی بدون تایید کشور، به معنای ادامه تحصیل در خارج از کشور بدون نیاز به مدرک زبان یا تایید مدارک تحصیلی از سوی کشور مبدا است. این موضوع به ویژه برای دانشجویانی که به دنبال فرصت‌های تحصیلی بهتر و یا تجربه‌های بین‌المللی هستند، جذابیت دارد. برخی دانشگاه‌ها در کشورهای مختلف، امکان تحصیل بدون مدرک زبان را فراهم می‌کنند. کشورهایی مانند آلمان، نروژ، اتریش، سوئد، فنلاند، دانمارک، یونان، ایتالیا، پرتغال و اسپانیا از جمله مقاصدی هستند که در بعضی از دانشگاه‌هایشان این امکان وجود دارد. در این موارد، دانشگاه‌ها ممکن است از روش‌های جایگزین برای ارزیابی مهارت زبانی استفاده کنند، از جمله:
- مصاحبه زبانی: دانشگاه ممکن است یک مصاحبه زبانی با متقاضیان برگزار کند تا توانایی ارتباط در زبان مورد نظر را ارزیابی کند.
- نمونه‌های کار یا نوشتاری: متقاضیان می‌توانند نمونه‌های کار خود را ارائه دهند تا مهارت‌های زبانی خود را نشان دهند.
- تعهد به ارتقای زبان: برخی دانشگاه‌ها از دانشجویان می‌خواهند که متعهد به شرکت در دوره‌های زبان انگلیسی شوند تا سطح زبان خود را به حد مورد نیاز برسانند.
جمع بندی
مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور اقدامی ضروری برای دانشجویانی است که قصد ادامه تحصیل یا کار در کشور خود را دارند و به منظور اطمینان از اعتبار و کیفیت مدارک تحصیلی صادر شده توسط دانشگاه‌های خارجی انجام می‌شود. هر کشور، قوانین و مقررات خاصی برای تایید مدارک دارد که این تایید می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا شانس بیشتری برای پذیرش در دانشگاه‌های معتبر و یا استخدام در شرکت‌های بین‌المللی داشته باشند. همچنین، این مراحل به آنها امکان می‌دهد تا از حقوق و مزایای قانونی خود در کشور مبدا بهره مند شوند.با این حال، دانشجویان باید به چالش‌های مالی و زمانی آن توجه کنند و از قبل برنامه‌ریزی کنند.
برای دانلود فایل PDF مقاله مراحل تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور 1403 کلیک کنید.
آیا ارزشیابی مدارک تحصیلی برای همه رشته‌ها یکسان است؟
خیر، برای همه رشته‌ها یکسان نیست . ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی در ایران به ویژه برای افرادی که قصد ادامه تحصیل یا کار در ایران را دارند، اهمیت دارد. این ارزشیابی بسته به مقطع و رشته تحصیلی متفاوت است و شرایط اختصاصی مربوطه باید در آن رعایت شود.
آیا تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور هزینه‌بر است؟
بله، فرآیند تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور همراه با هزینه‌هایی است که باید توسط دارنده مدرک پرداخت شود. این هزینه‌ها می‌تواند شامل هزینه‌های ارزیابی تخصصی، ترجمه رسمی، صدور گواهی‌نامه و سایر موارد باشد. مبلغ دقیق هزینه‌ها بسته به کشور مبدا و مقصد متفاوت است.
چه زمانی باید برای تایید مدارک تحصیلی اقدام کرد؟
بهترین زمان برای تایید مدارک تحصیلی خارج از کشور، پس از اتمام تحصیلات و قبل از بازگشت به کشور مبدا است. این امر به دارنده مدرک امکان می‌دهد تا به راحتی از حقوق و مزایای قانونی خود در کشور مبدا بهره‌مند شود. همچنین، تاخیر در تایید مدارک ممکن است با مشکلاتی همراه باشد.
source