جی. آر. آر. تالکین در سرزمین میانه و داستان‌های حماسی پیوندخورده با این دنیا، کاراکترهای فراوانی را به خوانندگان معرفی می‌کند. در این فرانچایز، قهرمانان افسانه‌ای و شخصیت‌های برجسته‌ای در دوره‌های زمانی گوناگون و نژادهای پرشمار دیده می‌شوند. ولی شاید هیچ کدام از آن‌ها به اندازه‌ی تام بامبادیل عجیب و غریب و ناشناخته نباشند.

در این نوشتار شما را با تام بامبادیل دنیای سرزمین میانه آشنا می‌کنیم؛ یکی از دور از انتظارترین و شگفت‌انگیزترین موجوداتی که در گوشه‌ای از این فرانچایز جا خوش کرده است و پرسش‌های بی‌پاسخ فراوانی درباره‌ی او وجود دارد.

تام بامبادیل کیست؟

تام بامبادیل یکی از کاراکترهای دنیای سرزمین میانه به شمار می‌آید. او نقش پررنگی در روایت‌های برجسته‌ی این فرانچایز بازی نمی‌کند اما نهاد متفاوتی نسبت به شخصیت‌هایی که از یک فانتزی حماسی، به ویژه از جنس تالکین، انتظار می‌رود دارد تا بدین گونه جایگاه ویژه‌ای در این جهان داشته باشد.

کهن‌ترین، من اینم… تام نخستین چکه‌ی بارون و آغازین بلوط رو به یاد داره… اون تاریکی زیر ستارگان زمانی که بی‌پروا بود رو می‌شناخت – پیش از این که ارباب تاریک از بیرون بیاد.

تام بامبادیل در رمان The Fellowship of the Ring

باستانی‌ترین و نیرومندترین

شناساندن تام بامبادیل یکی از دشوارترین کارهایی‌ست که می‌توان انجام داد. هر چند این کاراکتر در بین هواداران دنیای جی. آر. آر. تالکین بسیار محبوب است ولی بسیار مبهم و ناشناخته محسوب می‌شود.

تالکین اولین بار از تام در نخستین کتاب ارباب حلقه‌ها با نام The Fellowship of the Ring از این شخصیت خود در چهارچوب رمان‌هایش بهره برد. چهار هابیت که از شایر دور شده بودند به بامبادیل در مکانی با نام جنگل کهن برخورد می‌کنند. سخن‌های تام بامبادیل به این اشاره دارند که او پیش از پدید آمدن مورگوث وجود داشته است. بدین گونه حتی می‌توان گفت که او قبل از والار که ارواح جاودانی هستند که پیش از دوران نخست این جهان آفریده شدند زندگی می‌کرد.

ادعای شگفت‌انگیزی که تام نسبت به سنش دارد همراه است با قدرت فراوانی که به نمایش می‌گذارد. در رمان The Fellowship of the Ring نمایان است که بامبادیل کنترل بی‌مانندی بر الد فارست دارد. او به سادگی چهار هابیت داستان را از درخت اُلد من ویلو و سپس از بارو-ویت‌ها نجات می‌دهد. هر چند شاید بزرگ‌ترین نشان از نیروی تام بامبادیل به این برگردد که حلقه‌ی یگانه هیچ اثری روی او ندارد. تام این توانایی را دارد تا حلقه را بدون این که ناپدید شود به انگشت کند و حتی فرودو را هنگامی ببیند که این جواهر اهریمنی را مورد استفاده قرار می‌دهد. از روی همین مورد می‌توان گفت که تام بامبادیل از امثال گالادریل و گندالف هم قدرت مینویی بیش‌تری دارد.

به دور از رویدادهای سرزمین میانه

با این که بامبادیل مهارت بالایی در سر و کله زدن با حلقه‌ی یگانه دارد ولی به طرز ناامیدکننده‌ای اهمیت چندانی به رویدادها و درگیری‌های سرزمین میانه نشان نمی‌دهد.

شخصیت‌پردازی تام بامبادیل در نوشته‌های جی. آر. آر. تالکین را می‌توان با واژه‌ی بی‌خیالی بازگو کرد. هر چند تام نسبت به سرزمینش، زندگی همسر خود و حتی دیگر موجودات همچون هابیت‌ها اهمیت می‌دهد اما هرگز نخواسته است تا خودش را درگیر جنگ‌های بیش‌شماری کند که در سراسر سرزمین میانه رخ می‌دهند.

البته این گونه نباید برداشت کرد که بی‌خیالی او به سمت پلیدی می‌رود؛ چرا که تام بامبادیل به نیازمندان کمک می‌کند. با همه‌ی این اوصاف، در کنار این کمک‌های کوچک، او بیش‌تر سرگرم زندگی خود است. تام دست‌کم در دوره‌ی سوم سرزمین میانه و هنگام جنگ حلقه، خودش را به درون مرزهای جنگل کهن محدود می‌کند. او داخل مرزهای سرزمینش یک زندگی ساده را پشت سر می‌گذارد؛ صرفاً وجود دارد و به طبیعت پیرامونش رسیدگی می‌کند.

کاراکتر ناشناخته‌ی جی. آر. آر. تالکین

در کنار بی‌خیالی‌اش نسبت به سیاست‌های سرزمین میانه، سن و نیروی مینویی فراوانش، تام بامبادیل کم و بیش یک راز در دنیای تالکین به حساب می‌آید. یکی از انگشت‌شمار چیزهایی که از او نمایان است مربوط به زمانی می‌شود که برای نخستین بار پا به سرزمین میانه گذاشت و زمانی دور و دراز را به گشت و گذار در آن پرداخت. با این که بامبادیل در دوره‌ی سوم در الد فارست ساکن است اما در دوره‌های ابتدایی و دوم از بامبادیل به عنوان یک رهنورد یاد می‌شود که به بخش‌ها، سرزمین‌ها و مکان‌های گوناگون سر می‌زد.

یک چیز دیگری که درباره‌ی تام بامبادیل می‌توان گفت علاقه‌اش نسبت به طبیعت است. توجه بسیار بالای بامبادیل نسبت به طبیعت چیزی‌ست که به گفته‌ی تالکین می‌توانست کاری کند تا در برابر سائورون قرار بگیرد؛ چرا که در دنیای در چنگال سائورون چیزی برای تام وجود نخواهد داشت.

از نکات چشمگیر بامبادیل در کنار همه‌ی رازهایش، عدم علاقه‌ی خود جی. آر. آر. تالکین برای بازگو کردن بیش‌تر درباره‌ی این شخصیت است. این کاراکتر نه تنها برای هواداران سرزمین میانه بلکه حتی برای آفریننده‌اش نیز یک معما به شمار می‌آید. تالکین، بامبادیل را در جایگاه نمود چیزی که احساس می‌کرد مهم است در دنیای خود قرار داد اما تردید داشت تا در این حس خود ژرف‌تر شود.

با توجه به این که نبرد بین طبیعت و صنعتی‌سازی یکی از تم‌های برجسته‌ی آثار جی. آر. آر. تالکین محسوب می‌شود، جای شگفتی ندارد اگر تام نمادی از طبیعت باشد. فرای این نکته تالکین هرگز آشکار نکرد که تام بامبادیل دقیقاً چیست یا چه نقشی در داستان‌هایش دارد. در واقع، این نویسنده حتی بیان کرد که این کاراکتر نقشی در داستان The Lord of the Rings ندارد و تنها بخشی از این دنیاست تا بامبادیل تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین رازهای این فرانچایز شود.

برگردان‌های تام بامبادیل

برای شخصیتی که جایگاه روایی ویژه‌ای در یک فانتزی حماسی ندارد، کار سختی برای حضور در اقتباس‌هایش دارد. برای همین نیز تام بامبادیل نه در سه‌گانه‌های The Lord of the Rings و The Hobbit پیتر جکسون و نه حتی فیلم انیمیشنی The Lord of the Rings سال ۱۹۷۸ دیده نمی‌شود.

با این وجود، همه‌ی برگردان‌های سرزمین میانه تام بامبادیل را کنار نگذاشته‌اند. یکی از نخستین اقتباس‌ها از این فرانچایز مربوط به نمایشی رادیویی در همان دوران زندگی تالکین است که البته به اندازه‌ای نوشته‌های این نویسنده را تغییر داد که به مذاق آفریننده‌ی سرزمین میانه خوش نیامد.

تام بامبادیل در بازی‌های ویدیویی نیز حضور دارد. از این شخصیت در بازی‌های لگوی سرزمین میانه و عنوان The Lord of the Rings Online استفاده شده است.

در آثار لایو اکشن، اولین بار سریال روسی Khraniteli بر اساس رمان The Fellowship of the Ring با بازی سرگی پارشین از تام بامبادیل بهره برد. سریال The Lord of the Rings: The Rings of Power سرویس آمازون پرایم ویدیو هم با ایفای نقش روری کینیار کاراکتر تام بامبادیل را به نمایش می‌کشد.